گزارش نوسانات آب دریای خزر سه‌ماهه فصل زمستان ۱۳۹۷
گزارش نوسانات آب دریای خزر سه‌ماهه فصل زمستان ۱۳۹۷
گزارش نوسانات آب دریای خزر در سه‌ماهه فصل زمستان ۱۳۹۷ منتشر شد.
به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات آب، گزارش نهایی نوسانات و تراز آب دریای خزر مربوط به سه‌ماهه فصل زمستان ۱۳۹۷ توسط مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر انتشار یافت.
در این گزارش آمده است:
میانگین سطح تراز آب دریای خزر در فصل زمستان سال ۹۷ با ۹ سانتیمتر کاهش نسبت به زمستان ۹۶، به ۲۷/۲۰- متر رسیده است (شکل ۱). این میزان، نسبت به تراز آب فصل پاییز ۱۰ سانتیمتر کاهش را نشان می‌دهد.
شکل ۱) تغییرات میانگین تراز آب فصل زمستان طی سال‌های ۸۸ تا ۹۷
حداکثر تراز آب لحظه‌ای این فصل در نیمه‌دوم اسفند‌ماه و معادل ۲۶/۸- متر و حداقل تراز آب در نیمه‌اول دیماه و به میزان ۲۷/۵- متر بوده است.
بررسی تغییرات ماهانه تراز آب فصل زمستان طی ۴ سال اخیر، حاکی از کاهش قابل ملاحظه تراز آب در هر سه‌ماه زمستان نسبت به سال‌های گذشته می‌باشد (شکل ۲).
شکل ۲) تغییرات ماهانه تراز آب در فصل زمستان طی سال‌های ۹۴ تا ۹۷
میانگین تراز آب در ۶ ماهه اول سال آبی ۹۸-۱۳۹۷ نیز، معادل ۲۷/۱۹- متر بوده و این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود ۱۰ سانتیمتر کاهش یافته است (شکل ۳).
شکل ۳) مقایسه تراز آب در نیمه‌اول سال‌های آبی ۸۹-۱۳۸۸ تا ۹۸-۱۳۹۷
نمودار تغییرات تراز آب دریا از سال آبی ۹۲-۹۱ تا ۹۸-۹۷ نشان می‌دهد سطح آب در پایان سال ۹۷ به ۲۷/۱۸- متر رسیده که نسبت به همین زمان در سال قبل ۱۰ سانتیمتر کاهش داشته است (شکل ۴). شایان ذکر است این روند کاهشی در گزارشات قبلی وضعیت تراز آب ( گزارش سال آبی ۹۷-۱۳۹۶ و گزارش فصل پاییز ) پیش‌بینی گردیده بود.
شکل۴) تغییرات تراز آب طی سال‌های آبی ۹۲-۱۳۹۱ تا ۹۸-۱۳۹۷
علل کاهش تراز آب
مطالعات نشان داده است سه شاخص مهم، بیشترین تاثیر را بر نوسانات آب دریای خزر و پیش‌بینی روند آن دارند و این شاخص‌ها شامل: "نزولات جوی" و "آبدهی رودخانه‌ها" به عنوان عوامل مهم در ورودی آب به دریای خزر و "دمای سطح آب دریا" به عنوان شاخصی در برآورد پتانسیل تبخیر از سطح آب و عامل مهم خروجی در بیلان آب خزر می‌باشند.
حوضه آبریز دریای خزر ۳/۵ میلیون کیلومترمربع وسعت دارد. علیرغم سطح وسیع حوضه، فقط ۶۲/۶ درصد آن جزو حوضه آبدهی محسوب میگردد و ۲۶/۱ درصد آن سهمی در آب ورودی به دریا ندارند. رودخانه‌های بزرگ عمدتاً در سواحل شمالی و رودخانه‌های کوچک در سواحل غربی و جنوبی واقع هستند. در میان آن‌ها، "رودخانه ولگا" از نظر رژیم آبدهی مهمترین رودخانه در حوضه دریای خزر بوده و حدود ۸۰ درصد آبهای ورودی را تامین مینماید و "رودخانه کورا" در آذربایجان از نظر اهمیت در اولویت دوم قرار دارد (شکل ۵).
شکل ۵) سهم آبدهی رودخانه‌های مهم دریای خزر
متوسط سالانه ورودی رودخانه‌ها حدود ۳۰۰ میلیارد مترمکعب برآورد شده است و این در شرایطی است که میزان تبخیر از سطح دریا حدود ۱ متر در سال و معادل ۳۸۰ میلیارد مترمکعب می‌باشد.
نتایج بررسی‌ها نشان داده میزان آبدهی رودخانه ولگا در سال ۲۰۱۸ به ۲۶۸ میلیارد مترمکعب رسیده و این میزان نسبت به آبدهی سال ۲۰۱۷ (۲۷۲ میلیارد مترمکعب) کاهش داشته است و علاوه بر این، میانگین ماهانه آبدهی این رودخانه در اوایل سال ۲۰۱۹ نیز به‌طور متوسط ۵ میلیارد مترمکعب کمتر از دوره مشابه سال قبل بوده است. البته شایان ذکر است با وجود کاهش آبدهی رودخانه ولگا در سال ۲۰۱۸، همچون سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷، آبدهی این رودخانه بیشتر از میانگین بلندمدت بوده است.
مطالعه تغییرات دمای سطح آب دریای خزر در طی سال‌های اخیر نشان داده است در سال ۲۰۱۸ متوسط دمای سطح آب به بالاترین میزان از سال ۲۰۱۳ تا‌کنون (۱۶/۲ درجه سانتیگراد) رسیده است و نسبت به میانگین سال قبل ۰/۴ درجه و نسبت به میانگین بلند مدت، ۰/۸ درجه سانتیگراد افزایش داشته است و بیشترین تغییرات دمایی نیز در بخش‌های خزر شمالی و جنوبی حادث شده است (شکل ۶).
شکل ۶) تغییرات دمای سطح آب خزر (۲۰۱۸-۲۰۱۳)
در مجموع می‌توان کاهش اخیر تراز آب خزر را با "کاهش بارش" (ذکرشده در گزارش فصل پاییز )، "کاهش آبدهی رودخانه ولگا" و "افزایش دمای آب" و اثر آن بر افزایش تبخیر مرتبط دانست.
دریافت فایل pdf گزارش نوسانات آب دریای خزر سه‌ماهه فصل زمستان ۱۳۹۷
لینک اصل خبر در سایت مؤسسه تحقیقات آب
نظرات