جنگ و محيط زيست
محيط‌زيست
يك مقوله جهاني است و حد و مرز نمي‌شناسد بنابراين وقتي در گوشه‌اي از
دنيا آسيبي به طبيعت وارد ميشود آثارش تا كيلومترها دورتر ديده ميشود،
در اين ميان جنگ بيشترين ضربه را وارد مي‌كند چون علاوه بر كشتن انسان‌هاي
بي‌گناه موجب نابودي طبيعت، آلوده شدن منابع آب و خاك ميشود و اثر آن تا
سال‌هاي طولاني پابرجاست.
به گزارش«پارما» از پايگاه اطلاع رساني سازمان حفاظت محيط زيست به نقل ايرنا، وقتي صحبت از جنگ ميشود، در نگاه اول آتش، تخريب منازل، آوارگي و
خانمان‌سوزي به ذهن مي‌رسد در حالي كه اينها عوارض آني جنگ است و اثرات
مخرب آن در بلندمدت بهتر ديده ميشود كه يكي از آنها تخريب محيط زيست است،
مي‌دانيم كه محيط زيست يك مقوله جهاني است و تبعات هرگونه بهره‌برداري از
آن براي اهداف جنگي و خصمانه يا هر هدف ديگري، بخش‌هاي ديگري در سراسر جهان
را هم تحت تاثير قرار مي‌دهد.
وقتي در نقطه‌اي از دنيا جنگ درمي‌گيرد آثار آن در طولاني‌مدت در مناطق ديگر نيز ظاهر ميشود، به عنوان مثال مي‌توان به جنگ تحميلي ايران و عراق اشاره كرد كه در فرايند آن عراق، تالاب هورالعظيم را خشك كرد تا دسترسي رزمندگان ايران را به خاك عراق محدود كند اما بعد از گذشت سال‌ها از پايان جنگ، پديده گرد و غبار دامن ايران را گرفته كه منشاء آن بخش‌هاي خشك شده تالاب هورالعظيم است يا جنگ كويت در سال 1370 كه نمونه ديگري از اين تاثير منفي است.
در طول جنگ كويت صدها حلقه چاه نفت به آتش كشيده شد كه منابع آبي و دريايي گسترده‌اي را آلوده و هوا را غيرقابل تنفس كرد، همچنين رسوب ضخيم نفت و قير صدها كيلومتر از سواحل خليج فارس را پوشاند كه براساس برخي گزارش‌ها نفت باعث مرگ حداقل 30 هزار پرنده دريايي شد.
بر اساس آمار فقط در اواخر قرن بيستم، 118 درگيري مسلحانه در جهان رخ داد كه 6 ميليون نفر را آواره و مردم و محيط زيست را دچار عواقب سوء كرد. به اذعان كارشناسان و مسئولان، زماني كه حركتي در يك گوشه دنيا صورت مي‌گيرد محيط زيست تمام دنيا از آن متاثر ميشود زيرا محيط زيست محدود به هيچ مرز جغرافيايي نيست بنابراين تاثير جنگ و اقدامات خصمانه بر محيط زيست تمام دنيا ديده ميشود و اين تاثير براي مدت‌هاي طولاني بعد از پايان جنگ نيز ادامه مي‌يابد.
به همين دليل در اصول 24 و 25 بيانيه‌اي كه در ژوئن سال 1992 در شهر ريو پايتخت برزيل منتشر شد، به صراحت به نقش ويرانگر جنگ در محيط زيست و نقش مثبت صلح بر توسعه پايدار اشاره شد. در اصل 24 اين بيانيه آمده است «جنگ ذاتا نابودكننده توسعه پايدار است. لذا، دولت‌ها بايد در زمان تضادهاي مسلحانه به قوانين بين‌المللي مربوط به حفاظت از محيط زيست احترام گذاشته و پس از خاتمه جنگ در صورت لزوم براي توسعه بيشتر مشاركت كنند.» به علاوه اصل 25 مي‌گويد: «صلح، توسعه و حفاظت از محيط زيست وابسته به يكديگر و غيرقابل تفكيك هستند». با وجود آنكه كشورهاي زيادي بيانيه ريو را امضا كردند اما بررسي‌ها حاكي از آن است كه جنگ‌ها هنوز بيشترين آسيب را بر محيط زيست وارد مي‌كنند.
به همين دليل سازمان ملل متحد از سال 2001، روز 6 نوامبر (15 آبان) را به عنوان «روز جهاني پيشگيري از سوء استفاده از محيط زيست به هنگام جنگ و درگيري‌هاي مسلحانه» نامگذاري كرده است تا به افزايش آگاهي‌هاي عمومي نسبت به تأثيرات زيان‌بار جنگ بر محيط زيست و منابع طبيعي و همچنين سوء استفاده‌ها و بهره‌برداري‌هاي نابه‌جايي كه از اين منابع به هنگام جنگ‌ها صورت مي‌گيرد، بيشتر تاكيد شود.
سرپرست مركز امور بين‌الملل و كنوانسيون‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست روز چهارشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار علمي ايرنا گفت: سازمان ملل متحد، با افزايش آسيب‌هاي محيط زيست ناشي از گسترش جنگ و نزاع‌هاي داخلي و منطقه‌اي، به منظور جلب اذهان عمومي و سياستگذاران به آسيب‌هاي جدي ناشي از آن و تلاش براي جلوگيري از آسيب به محيط زيست، 6 نوامبر مصادف با 15 آبان هر سال را به عنوان روز بين‌المللي «منع بهره‌برداري از محيط زيست در نزاع‌ها و درگيري‌هاي مسلحانه» نامگذاري كرد.
نرگس صفار اظهار داشت: در اواخر قرن بيستم به دليل بحران‌هاي اقتصادي، كمبود منابع انرژي، قدرت‌طلبي و كشورگشايي حكام، باعث افزايش تنش‌هاي داخلي و منطقه‌اي در جهان شد اين موضوع به ويژه در منطقه خاورميانه به شدت مشهود بوده و به علت و يا بهانه‌هاي مختلف از جمله وجود منابع غني انرژي فسيلي، استراتژيك بودن منطقه و اختلافات قوميتي شاهد حضور نيروهاي نظامي از ساير نقاط جهان در منطقه بوده‌ايم.
وي افزود: البته به دلايلي از جمله تغييرات اقليمي و گرمايش جهاني، تاثيرات زيادي را بر محيط زيست منطقه‌اي كه ايران در آن قرار دارد و ساير نقاط دنيا شاهد هستيم، كمبود آب و به تبع آن افزايش اختلافات داخلي افزايش يافته كه گاهي در برخي مناطق موجب بروز نزاع‌هايي كوچك شده است. لذا بر اين اساس سازمان ملل در سال 2001 با صدور بيانيه‌اي تلاش كرد تا موجب تنوير افكار عمومي شود و ذهن‌ها را سوق دهد به اين سمت كه حداقل يك روز در سال مختص به اين چالش با تبعات رو به گسترش باشد به اين عنوان كه در تمامي اين نزاع‌هايي كه در مناطق مختلف جهان شكل مي‌گيرد محيط زيست يكي از قربانيان مظلوم اين ماجراست.
صفار ادامه داد: البته قطعا در درگيري‌هاي بزرگ و سنگين، جان انسان‌ها عزيزترين موضوع مد نظر مدافعان حقوق انساني است اما به هر حال موضوع محيط زيست، از بين رفتن منابع طبيعي و تاثيرات سنگين و پايدار آن بر اكوسيستم‌هاي طبيعي و حيات وحش تا حدود زيادي مغفول واقع شده اين در حالي است كه در درازمدت بر زندگي انساني اثر منفي خواهد داشت.
سرپرست مركز امور بين‌الملل و كنوانسيون‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست گفت: منطقه ما كه ايران در آن قرار دارد به دليل موقعيت استراتژيكي كه از ابتدا نيز داشته همواره در معرض تاخت و تاز مدعيان حقوق بشر بود، با وجود اينكه كشورهاي توسعه‌يافته شعارشان استفاده از منابع جايگزين به جاي سوخت‌هاي فسيلي است اما همچنان چشم طمع به ذخاير اين منطقه داشته و به اين بهانه زندگي انساني و طبيعي و محيط زيست منطقه را نابود كرده‌اند.
وي افزود: شاهد هستيم كه درگيري‌هاي دائمي در كشورهاي همسايه باعث شده فرصتي براي انديشيدن به توسعه پايدار به آنها داده نشود و لاجرم اين ناپايداري طبيعت، ذخاير آبي و تالاب‌هاي كشور ما تاثير مستقيم گذاشته است، نبودن امنيت در كشورهاي منطقه، تمركز بر حفاظت از محيط زيست انساني و طبيعي را تحت‌الشعاع و در اولويت‌هاي آخر قرار داده است.
صفار به موضوع گرد و غبار در كشور اشاره كرد و گفت: ادعايي وجود ندارد كه صد در صد منشا بروز گرد و غبار خارجي است اما ميزان تاثير كشور از شنزارهاي رو به گسترش كشورهاي عراق، عربستان و سوريه بسيار زياد است و با وجود تمايل جمهوري اسلامي ايران براي كمك به حل اين مشكل و كاهش منشاء گرد و غبار، متاسفانه به دليل ناامني‌هاي موجود، نه تنها كمكي از طرف آن كشورها نمي‌شود بلكه به علت سوء مديريت و همچنين اولويت‌هاي حفاظتي، امكان همكاري فراهم نمي‌شود.
وي اظهار داشت: در خصوص اثرات دراز مدت جنگ، به هشت سال جنگ تحميلي اشاره مي‌كنم كه نه تنها جان بسياري از هموطنان و مدافعان كشور را گرفت بلكه به دليل استفاده از سلاح‌هاي شيميايي توسط حكومت وقت عراق، آسيب‌هاي جدي به محيط زيست، طبيعت و حيات وحش منطقه وارد شد.
صفار تاكيد كرد: آسيب و تخريب محيط زيست مرز نمي‌شناسد و آلودگي‌ها به مرزهاي جغرافيايي منتهي نمي‌شوند لذا هميشه اثر جنگ به طور غير مستقيم در كشورها تسري يافته و مشكلات زيادي براي مردم به وجود مي‌آورد.
سرپرست مركز امور بين‌الملل و كنوانسيون‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست ادامه داد: موضوع ديگر كه به عنوان جنگ سرد مي‌توانم از آن نام ببرم و بر محيط زيست تاثير مي‌گذارد بحث تحريم‌هاست كه به نام تحريم‌هاي اقتصادي گريبانگير ايران شده اما متاسفانه نه تنها بر معيشت، سلامت و رفاه مردم تاثير مستقيم دارد بلكه تخريب محيط زيست را هدف قرار گرفته است، شايد اسم آن تحريم اقتصادي باشد اما اين جنگ سردي كه راه افتاده به دليل عدم امكان تامين فناوري‌هاي سبز براي حفاظت از محيط زيست و كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي، سلامت انساني و طبيعي را به طور خاموش تحت‌الشعاع قرار داده است.
وي تصريح كرد: شعار سازمان ملل رسيدن به اهداف توسعه پايدار است، توسعه پايداري كه بين ابعاد اجتماعي، اقتصادي و محيط زيستي ايجاد شود اما متاسفانه با وجود چنين شعارهايي هيچ احترامي به محيط زيست به دليل سياست‌هاي جنگ‌طلبانه گذاشته نمي‌شود.
صفار اظهار داشت: زماني كه كشور درگير جنگ تحميلي هشت ساله بود، آسيب‌هاي زيادي را به ويژه در غرب متحمل شد، حتي بعد از پايان جنگ نيز اثر آن از لحاظ وجود مناطقي كه هنوز پاكسازي از مين و تله‌هاي انفجاري نشده بود، وجود داشت كه نه تنها آسيب‌هاي فيزيكي زيادي به مردم منطقه وارد كرد بلكه به دليل تردد حيات وحش آسيب بسياري به كاهش تراكم و جمعيت جانوري و گياهي وارد شد. بمباران شيميايي كشورمان توسط عراق تهديد جدي آب و خاك و هواي مناطق تحت اصابت بوده است كه سلامت نسلي هموطنان را به خطر انداخت، اميدوارم سرانجام عمر كوتاه بشري، شاهد دوراني عاري از جنگ و سرشار از صلح و نشاط باشد.
لینک اصل خبر در سایت اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهانوقتي در نقطه‌اي از دنيا جنگ درمي‌گيرد آثار آن در طولاني‌مدت در مناطق ديگر نيز ظاهر ميشود، به عنوان مثال مي‌توان به جنگ تحميلي ايران و عراق اشاره كرد كه در فرايند آن عراق، تالاب هورالعظيم را خشك كرد تا دسترسي رزمندگان ايران را به خاك عراق محدود كند اما بعد از گذشت سال‌ها از پايان جنگ، پديده گرد و غبار دامن ايران را گرفته كه منشاء آن بخش‌هاي خشك شده تالاب هورالعظيم است يا جنگ كويت در سال 1370 كه نمونه ديگري از اين تاثير منفي است.
در طول جنگ كويت صدها حلقه چاه نفت به آتش كشيده شد كه منابع آبي و دريايي گسترده‌اي را آلوده و هوا را غيرقابل تنفس كرد، همچنين رسوب ضخيم نفت و قير صدها كيلومتر از سواحل خليج فارس را پوشاند كه براساس برخي گزارش‌ها نفت باعث مرگ حداقل 30 هزار پرنده دريايي شد.
بر اساس آمار فقط در اواخر قرن بيستم، 118 درگيري مسلحانه در جهان رخ داد كه 6 ميليون نفر را آواره و مردم و محيط زيست را دچار عواقب سوء كرد. به اذعان كارشناسان و مسئولان، زماني كه حركتي در يك گوشه دنيا صورت مي‌گيرد محيط زيست تمام دنيا از آن متاثر ميشود زيرا محيط زيست محدود به هيچ مرز جغرافيايي نيست بنابراين تاثير جنگ و اقدامات خصمانه بر محيط زيست تمام دنيا ديده ميشود و اين تاثير براي مدت‌هاي طولاني بعد از پايان جنگ نيز ادامه مي‌يابد.
به همين دليل در اصول 24 و 25 بيانيه‌اي كه در ژوئن سال 1992 در شهر ريو پايتخت برزيل منتشر شد، به صراحت به نقش ويرانگر جنگ در محيط زيست و نقش مثبت صلح بر توسعه پايدار اشاره شد. در اصل 24 اين بيانيه آمده است «جنگ ذاتا نابودكننده توسعه پايدار است. لذا، دولت‌ها بايد در زمان تضادهاي مسلحانه به قوانين بين‌المللي مربوط به حفاظت از محيط زيست احترام گذاشته و پس از خاتمه جنگ در صورت لزوم براي توسعه بيشتر مشاركت كنند.» به علاوه اصل 25 مي‌گويد: «صلح، توسعه و حفاظت از محيط زيست وابسته به يكديگر و غيرقابل تفكيك هستند». با وجود آنكه كشورهاي زيادي بيانيه ريو را امضا كردند اما بررسي‌ها حاكي از آن است كه جنگ‌ها هنوز بيشترين آسيب را بر محيط زيست وارد مي‌كنند.
به همين دليل سازمان ملل متحد از سال 2001، روز 6 نوامبر (15 آبان) را به عنوان «روز جهاني پيشگيري از سوء استفاده از محيط زيست به هنگام جنگ و درگيري‌هاي مسلحانه» نامگذاري كرده است تا به افزايش آگاهي‌هاي عمومي نسبت به تأثيرات زيان‌بار جنگ بر محيط زيست و منابع طبيعي و همچنين سوء استفاده‌ها و بهره‌برداري‌هاي نابه‌جايي كه از اين منابع به هنگام جنگ‌ها صورت مي‌گيرد، بيشتر تاكيد شود.
سرپرست مركز امور بين‌الملل و كنوانسيون‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست روز چهارشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار علمي ايرنا گفت: سازمان ملل متحد، با افزايش آسيب‌هاي محيط زيست ناشي از گسترش جنگ و نزاع‌هاي داخلي و منطقه‌اي، به منظور جلب اذهان عمومي و سياستگذاران به آسيب‌هاي جدي ناشي از آن و تلاش براي جلوگيري از آسيب به محيط زيست، 6 نوامبر مصادف با 15 آبان هر سال را به عنوان روز بين‌المللي «منع بهره‌برداري از محيط زيست در نزاع‌ها و درگيري‌هاي مسلحانه» نامگذاري كرد.
نرگس صفار اظهار داشت: در اواخر قرن بيستم به دليل بحران‌هاي اقتصادي، كمبود منابع انرژي، قدرت‌طلبي و كشورگشايي حكام، باعث افزايش تنش‌هاي داخلي و منطقه‌اي در جهان شد اين موضوع به ويژه در منطقه خاورميانه به شدت مشهود بوده و به علت و يا بهانه‌هاي مختلف از جمله وجود منابع غني انرژي فسيلي، استراتژيك بودن منطقه و اختلافات قوميتي شاهد حضور نيروهاي نظامي از ساير نقاط جهان در منطقه بوده‌ايم.
وي افزود: البته به دلايلي از جمله تغييرات اقليمي و گرمايش جهاني، تاثيرات زيادي را بر محيط زيست منطقه‌اي كه ايران در آن قرار دارد و ساير نقاط دنيا شاهد هستيم، كمبود آب و به تبع آن افزايش اختلافات داخلي افزايش يافته كه گاهي در برخي مناطق موجب بروز نزاع‌هايي كوچك شده است. لذا بر اين اساس سازمان ملل در سال 2001 با صدور بيانيه‌اي تلاش كرد تا موجب تنوير افكار عمومي شود و ذهن‌ها را سوق دهد به اين سمت كه حداقل يك روز در سال مختص به اين چالش با تبعات رو به گسترش باشد به اين عنوان كه در تمامي اين نزاع‌هايي كه در مناطق مختلف جهان شكل مي‌گيرد محيط زيست يكي از قربانيان مظلوم اين ماجراست.
صفار ادامه داد: البته قطعا در درگيري‌هاي بزرگ و سنگين، جان انسان‌ها عزيزترين موضوع مد نظر مدافعان حقوق انساني است اما به هر حال موضوع محيط زيست، از بين رفتن منابع طبيعي و تاثيرات سنگين و پايدار آن بر اكوسيستم‌هاي طبيعي و حيات وحش تا حدود زيادي مغفول واقع شده اين در حالي است كه در درازمدت بر زندگي انساني اثر منفي خواهد داشت.
سرپرست مركز امور بين‌الملل و كنوانسيون‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست گفت: منطقه ما كه ايران در آن قرار دارد به دليل موقعيت استراتژيكي كه از ابتدا نيز داشته همواره در معرض تاخت و تاز مدعيان حقوق بشر بود، با وجود اينكه كشورهاي توسعه‌يافته شعارشان استفاده از منابع جايگزين به جاي سوخت‌هاي فسيلي است اما همچنان چشم طمع به ذخاير اين منطقه داشته و به اين بهانه زندگي انساني و طبيعي و محيط زيست منطقه را نابود كرده‌اند.
وي افزود: شاهد هستيم كه درگيري‌هاي دائمي در كشورهاي همسايه باعث شده فرصتي براي انديشيدن به توسعه پايدار به آنها داده نشود و لاجرم اين ناپايداري طبيعت، ذخاير آبي و تالاب‌هاي كشور ما تاثير مستقيم گذاشته است، نبودن امنيت در كشورهاي منطقه، تمركز بر حفاظت از محيط زيست انساني و طبيعي را تحت‌الشعاع و در اولويت‌هاي آخر قرار داده است.
صفار به موضوع گرد و غبار در كشور اشاره كرد و گفت: ادعايي وجود ندارد كه صد در صد منشا بروز گرد و غبار خارجي است اما ميزان تاثير كشور از شنزارهاي رو به گسترش كشورهاي عراق، عربستان و سوريه بسيار زياد است و با وجود تمايل جمهوري اسلامي ايران براي كمك به حل اين مشكل و كاهش منشاء گرد و غبار، متاسفانه به دليل ناامني‌هاي موجود، نه تنها كمكي از طرف آن كشورها نمي‌شود بلكه به علت سوء مديريت و همچنين اولويت‌هاي حفاظتي، امكان همكاري فراهم نمي‌شود.
وي اظهار داشت: در خصوص اثرات دراز مدت جنگ، به هشت سال جنگ تحميلي اشاره مي‌كنم كه نه تنها جان بسياري از هموطنان و مدافعان كشور را گرفت بلكه به دليل استفاده از سلاح‌هاي شيميايي توسط حكومت وقت عراق، آسيب‌هاي جدي به محيط زيست، طبيعت و حيات وحش منطقه وارد شد.
صفار تاكيد كرد: آسيب و تخريب محيط زيست مرز نمي‌شناسد و آلودگي‌ها به مرزهاي جغرافيايي منتهي نمي‌شوند لذا هميشه اثر جنگ به طور غير مستقيم در كشورها تسري يافته و مشكلات زيادي براي مردم به وجود مي‌آورد.
سرپرست مركز امور بين‌الملل و كنوانسيون‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست ادامه داد: موضوع ديگر كه به عنوان جنگ سرد مي‌توانم از آن نام ببرم و بر محيط زيست تاثير مي‌گذارد بحث تحريم‌هاست كه به نام تحريم‌هاي اقتصادي گريبانگير ايران شده اما متاسفانه نه تنها بر معيشت، سلامت و رفاه مردم تاثير مستقيم دارد بلكه تخريب محيط زيست را هدف قرار گرفته است، شايد اسم آن تحريم اقتصادي باشد اما اين جنگ سردي كه راه افتاده به دليل عدم امكان تامين فناوري‌هاي سبز براي حفاظت از محيط زيست و كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي، سلامت انساني و طبيعي را به طور خاموش تحت‌الشعاع قرار داده است.
وي تصريح كرد: شعار سازمان ملل رسيدن به اهداف توسعه پايدار است، توسعه پايداري كه بين ابعاد اجتماعي، اقتصادي و محيط زيستي ايجاد شود اما متاسفانه با وجود چنين شعارهايي هيچ احترامي به محيط زيست به دليل سياست‌هاي جنگ‌طلبانه گذاشته نمي‌شود.
صفار اظهار داشت: زماني كه كشور درگير جنگ تحميلي هشت ساله بود، آسيب‌هاي زيادي را به ويژه در غرب متحمل شد، حتي بعد از پايان جنگ نيز اثر آن از لحاظ وجود مناطقي كه هنوز پاكسازي از مين و تله‌هاي انفجاري نشده بود، وجود داشت كه نه تنها آسيب‌هاي فيزيكي زيادي به مردم منطقه وارد كرد بلكه به دليل تردد حيات وحش آسيب بسياري به كاهش تراكم و جمعيت جانوري و گياهي وارد شد. بمباران شيميايي كشورمان توسط عراق تهديد جدي آب و خاك و هواي مناطق تحت اصابت بوده است كه سلامت نسلي هموطنان را به خطر انداخت، اميدوارم سرانجام عمر كوتاه بشري، شاهد دوراني عاري از جنگ و سرشار از صلح و نشاط باشد.
نظرات