بازخوانی ضوابط و مقررات مناسب سازی محیط شهری برای معلولان

به گزارش روابط عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قم ، به مناسبت  روز جهانی معلولان به بازخوانی و تاریخچه ضوابط و مقررات مناسب سازی محیط شهری برای معلولان می پردازیم که امیدواریم با رعایت این قوانین و ضوابط بتوان فضاها و  امکانات شهری  مطلوبی در اختیار افراد معلول جسمی حرکتی قرار داد.

۱. ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی – حرکتی

مصوبه مورخ ۱۳۶۸/۳/۸ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، تحت عنوان «ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی – حرکتی که ویرایش دوم آن در تاریخ ۱۳۷۸/۱۰/۶، به عنوان اولین اقدام جدی در وضع قوانین حمایتی از افراد دارای محدودیت حرکت در زمینه مناسب‌سازی محیط شهری.

۲. بند ج ماده ۱۹۳ مجلس شورای اسلامی در سال۷۹

- بند ج ماده ۱۹۳ مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۹، هم زمان با تصویب قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، صراحتاٌ به مقوله تساوی فرصت‌ها و مشارکت معلولین در جامعه اختصاص یافت.

- آیین‌نامه اجرایی بند ج ماده ۱۹۳ قانون برنامه سوم در جلسه مورخ 26/11/79 بنا به پیشنهاد مشترک وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان بهزیستی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، توسط هیئت دولت به تصویب رسید.

- ماده یک این آیین‌نامه که در تاریخ 10/12/79 و در ۱۳ ماده توسط معاون اول رییس جمهور به کلیه زارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات دولتی و نهادهای انقلاب اسلامی ابلاغ گردید: تمام دستگاههای اجرایی دولتی و سازمانهای غیر دولتی و مالکان ساختمانهای با مصرف عمومی، مکلفند قسمت‌های مورد استفاده عمومی اماکن و ساختمانهای (خصوصی و دولتی) خود را بر اساس ضوابط مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری حداکثر ظرف مدت یکسال برای افراد دارای معلولیت که از صندلی چرخدار استفاده می‌کنند مناسب‌سازی نمایند.

- ماده ۳ این آیین‌نامه نیز به نقش شهرداری‌ها اشاره می‌نماید: شهرداری‌ها موظفند ظرف دو سال نسبت به آماده‌سازی و مناسب‌سازی معابر عمومی با اولویت معابر اصلی و نزدیک به تقاطع‌ها برای تردد معلولین اقدام نمایند.

۳. ‌قانون جامع حمایت از حقوق معلولان

- ‌قانون جامع حمایت از حقوق معلولان در تاریخ 16/2/83، به تصویب نمایندگان ملت رسید و در تاریخ 6/3/83 جهت اجرا به ریاست جمهوری ابلاغ گردید.

- در ماده یک این قانون، دولت موظف شده است که زمینه‌های لازم را برای تامین حقوق معلولان فراهم و حمایت‌های لازم را از آن‌ها بعمل آورد.

- ماده دو این قانون که شامل ۴ تبصره است، کلاً به مناسب‌سازی ساختمان‌ها و فضاهای شهری جهت دسترسی و بهره‌مندی معلولان اختصاص دارد و حتی شهرداری‌ها را ملزم می‌نماید از صدور پایان‌کار برای آن تعداد از ساختمان‌ها و اماکن عمومی و معابری که استانداردهای تخصصی مربوط به معلولان را رعایت نکرده باشند خودداری نماید.

۴. آیین‌نامه اجرایی ماده ۲ قانون جامع حمایت از معلولان

- آیین‌نامه اجرایی ماده ۲ قانون جامع حمایت از معلولان در جلسه مورخ 4/3/84 هیئت وزیران تصویب و در تاریخ 9/3/84توسط معاون اول رئیس جمهور به کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات دولتی و نهادهای انقلاب اسلامی ابلاغ‌گردید.

- در ماده یک این آیین‌نامه در تعریف مناسب‌سازی آمده است: مناسب‌سازی به معنای اصلاح محیط و تدارک وسایل حمل و نقل است، ‌بطوری‌که افراد معلول قادر باشند آزادانه و بدون خطر در محیط پیرامون خود اعم از اماکن عمومی، معابر، محیط شهری و بین‌شهری و ساختمانهای عمومی حرکت کنند و از تسهیلات محیطی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با حفظ استقلال فردی لازم بهره‌مند شوند.

- ماده سه این آیین‌نامه به صراحت اعلام می‌دارد: کلیه دستگاه‌ها موظفند در طی یک برنامه سه ساله از زمان تصویب و ابلاغ این آیین‌نامه، سالانه حداقل ۳۰٪ از ساختمانهای عمومی وابسته را برای استفاده معلولان و بر اساس ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای معلولان مناسب‌سازی نمایند.

۵.مصوبه مورخ 14/4/84  شورای اسلامی شهر تهران

- مصوبه مورخ 14/4/84 شورای اسلامی شهر تهران، مشتمل بر ماده واحده و چهار تبصره ذیل آن با عنوان مناسب‌سازی فضاهای شهری برای جانبازان و معلولین جسمی و حرکتی.

در ابتدای این مصوبه، مجدداً بر رعایت حقوق معلولان تاکید گردیده است:برخوردار بودن از حقوق مدنی متناسب با شأن انسانی کم‌توانان جسمی و حرکتی و جانبازان محترم انقلاب اسلامی برای تحرک و دسترسی ایمن به خدمات، فضا‌ها و تاسیسات عمومی شهر‌ها با هدف برقراری و اعطای استقلال نسبی، فردی و اجتماعی به این گروه‌های ویژه، بایستی در ردیف وظایف مسلم حاکمیت و شهروندان و به ویژه متولیان مدیریت شهری قرار گیرد.

شهرداری تهران موظف گردیده است: از تاریخ ابلاغ این مصوبه، حداکثر ظرف مدت دو سال نسبت به مناسب‌سازی معابر و فضاهای شهری اقدام نموده و تسهیلات لازم را در امر رفت‌ و آمد معلولان از طریق شرکت واحد اتوبوسرانی و شرکت مترو و سازمان تاکسیرانی فراهم آورد. همچنین کنترل‌های لازم را در صدور هرگونه مجوز ساخت و ساز و پایان‌کار جهت رعایت ضوابط شهرسازی و معماری برای معلولان بعمل آورد.