سامانه «بی ام اس»، سیستمی برای تعمیر و نگهداری پل‌ها
شهریار تبریز – محمود نصیرپور: سازه های شهری از جمله پل ها به نسبت رفتار اجزای سازه ای، به مرور زمان خاصیت و کیفیت اولیه خود را از دست داده و حتی خطر ریزش نیز عابران را تهدید می کند. بر این اساس کارشناسان معاونت فنی شهرداری تبریز با راه اندازی سیستم بی ام اس، اقدام به ارزیابی، آسیب شناسی و اولویت بندی تعمیر و نگهداری از این پل ها کرده اند.
علی اسماعیل زاده، کارشناس ارشد سازه و مشاور شهرداری تبریز با اشاره به اینکه پروژه بی ام اس پل های شهرداری تبریز کار خود را آغاز کرده است، می گوید: این سامانه، مبحث مدیریت پل ها را شامل می شود. این سامانه پیاده سازی شده در پل های شهرداری تبریز به منظور مدیریت، تعمیر و نگهداری شبکه پل های سطح شهر است.
او می افزاید: متاسفانه یک ضعف عمومی در بدنه عمرانی کشور احساس می شود و آن، عدم وجود برنامه مدون و مصوب در خصوص نگهداری و بهره برداری صحیح و اصولی از ابنیه های موجود است. این موضوع تقریبا در تمام ارگان های متولی بهره برداری از سازه ها و حتی ابنیه های با اهمیت بالا عمومیت دارد.
او اعتقاد دارد که برای نگهداری ابنیه های ساخت با اهمیت بالا، برنامه ریزی اساسی نداشته ایم و امروز بیش از پیش عدم وجود چنین برنامه ریزی احساس می شود. به گفته اسماعیل زاده، امکان احداث ابنیه های مهم با هزینه های قابل ملاحظه امروزی به سختی وجود دارد و در نتیجه نگهداری و استفاده صحیح از سازه ها و ابنیه های موجود از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.
او می گوید: خوشبختانه با درایت معاون محترم فنی شهردار تبریز این موضوع با پیاده سازی سامانه مدیریت تعمیر و نگهداری پل ها در حال پیگیری است.
به گفته این کارشناس ارشد سازه، برای تحقق هدف مدیریت تعمیر و نگهداری پل ها به چند عامل مهم نیاز است که یکی از مهم ترین اجزای این فرآیند، تهیه و تدوین نرم افزار مناسب به عنوان بدنه سیستم مدیریتی است. این نرم افزار توسط تیم متخصص تهیه شده و در اختیار شهرداری تبریز قرار دارد. محتوای این نرم افزار پل هایی هستند که شهرداری تبریز متولی بهره برداری از آنها است.
همه مشخصات فنی و شرایط بهره برداری تمامی پل هایی که عضو این سامانه هستند بصورت دوره ای در بازه های مشخص زمانی توسط کارشناسان مربوطه کنترل می شود. منظور از شرایط بهره برداری وضعیت سلامت پل از لحاظ سازه ای در شرایط سرویس دهی آن است. در نتیجه این هدف در بستر یک برنامه کامپیوتری پردازش می شود.
اسماعیل زاده با اشاره به فرآیند این کنترل ها اعتقاد دارد که باید ملاک ها و معیارهایی برای اینکه بتوانیم در خصوص وضعیت سلامت پل قضاوت کنیم، در اختیار داشته باشیم. به گفته او، این کار در کشورهای پیشرفته دنیا انجام شده و در داخل کشور نیز با استفاده از تجربیات جهانی، استانداردهایی تدوین و طراحی شده است که خروجی آن مطالعات یک سری چک لیست بازرسی وضعیت پل ها است.
در اقدام اخیر معاونت فنی شهرداری تبریز افرادی در هر منطقه از شهرداری برای این بازرسی های فنی تربیت و آموزش داده می شوند. این آموزش توسط کارشناسان خبره انجام می شود و پس از انتقال آموزش های لازم این افراد، مسئولیت کنترل وضعیت پل ها با استفاده از بازرسی های فنی را به عهده می گیرند. بدین ترتیب جزء دیگر این سامانه که در واقع انسان افزار است، نیز به این شکل تامین می شود. نتیجه این فرآیند اطلاع از وقوع خرابی ها و آسیب های پل در مراحل اولیه قبل از شیوع و گسترش خرابی خواهد بود. به نحوی که این خرابی ها با هزینه های منطقی و مناسب قابل ترمیم و ترفیع خواهد بود.
اسماعیل زاده می گوید: سابق بر این روال به این شکل بود که تا پلی یا عضوی از اعضای پل دچار خرابی جدی و عمیق نمی شد، هیچ اطلاعی از عملکرد آن پل یا آن عضو در جایی ثبت نمی شد و در واقع منتظر بودیم پل به دلیل خرابی های جدی دچار اختلال در شرایط بهره برداری شود تا بعد به سراغ تعمیر یا نگهداری آن می رفتیم. با تحقق این سامانه و پیاده سازی کنترل های مدون و برنامه ریزی شده، این خرابی ها به حداقل رسیده و در زمان مناسب قبل از گسترش چاره اندیشی می شود.
به گفته این کارشناس ارشد سازه، آنچه پس از انجام بازرسی های فنی پل ها و اطلاع از شرایط و وضعیت سرویس دهی آنها حاصل خواهد شد، در این سامانه وارد و پردازش می شود. خروجی آن باید یک برنامه پروژه محور در راستای تعمیر و نگهداری پل ها باشد. این سامانه با توجه به اطلاعات فنی و شرایط موجود خرابی ها در یک پل آن پل را از نظر اولویت نیاز به ترمیم تعمیر و نگهداری بیشتر طبقه بندی می کند و پل های با شرایط ناسالم را انتخاب و جهت اجرای کارهای تعمیراتی معرفی می کند. همچنین این قابلیت را دارا است که برآورد ریالی تقریبی از هزینه های ترفیع خرابی ها را نیز ارائه کند. بنابراین آنچه بعنوان پروژه های تعمیرات و مرمت پل ها مشاهده می شود، امکان دارد اولویتی باشد که این سامانه بدین منظور مشخص کرده است. عوامل متعددی در آسیب دیدن پل ها و سایر ابنیه فنی دخیل هستند قطعا یکی از مهم ترین آن عوامل عدم نگهداری صحیح یا بهتر است بگوییم عدم وجود برنامه ریزی مناسب برای نگهداری صحیح ابنیه است که امیدوارم با پیاده سازی این سامانه بخشی از این موضوع مرتفع شود.
اسماعیل زاده می گوید: عمل دیگر اجتناب ناپذیری فرسایش پل ها به مرور زمان در اثر بهره برداری است. خیلی طبیعی است مصالح مورد استفاده در سازه پل ها به مرور دچار افت کیفیت شده و دچار کاهش سطح عملکرد شوند. نکته مهم اطلاع از این موضوع و جلوگیری از بروز خرابی های محتمل است. خطاهای انسانی در ساخت و احداث پل ها که در اثر عدم نظارت صحیح حین اجرا اتفاق می افتد نیز یکی از عوامل مهم ضعف اجزای پل است که به مرور زمان مشکلاتی در پل ها ایجاد می کند. بر اساس مشاهدات و تجربیات اخیر استفاده از مصالح نامناسب در ساخت پل نیز عامل موثری در خرابی های پل تلقی می شود.
گفتنی است رویکرد سامانه بی ام اس حفظ شرایط موجود پل یا شرایط زمان احداث پل شبیه آنچه که در زمان ساخت وجود داشته است یا در صورت خرابی، رساندن پل به آن سطح عملکرد با ترفیع خرابی ها است. مقاوم سازی یا تقویت سازه ای یا حتی در مفهوم جامع تر بهسازی یا بهینه کردن رفتار اجزای سازه ای در دستور کار این سامانه نیست. اما در صورتیکه حین انجام بازرسی های پل محرز شود پل مشکل سازه ای داشته و نیاز به اقدامات بهسازی ویژه دارد، این سامانه می تواند تعمیرات پل را به سمت مطالعات بیشتر و بازرسی های ویژه تر سوق دهد که ساز و کار متفاوتی دارد. البته تغییرات آئین نامه های طراحی به تبع افزایش آگاهی در خصوص رفتار سازه ها در مقابل زلزله ضرورت بهسازی لرزه گر را هم می تواند تبیین کند.
در پاره ای موارد حوادثی نظیر سیل در زلزله که بصورت غیرمترقبه اتفاق می افتد نیز باعث بروز خسارات قابل توجه در سازه های مهم و پرهزینه نظیر پل ها می شوند. بسیاری از عوامل قید شده با دقت در اجرا نگهداری اصولی قابل کنترل هستند و ضروری است سلامت اجزای پل در دوره های مختلف بازرسی و کنترل شود.
لینک اصل خبر در سایت شهرداری تبریز
نظرات