رویکرد اصولی و علمی شورای پنجم به مناطق ...

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی شورای اسلامی شهر مشهد، متن کامل نطق در زیر آمده است:

مسئله رسیدگی به حاشیه شهر مشهد با توجه به جایگاه آن و پایتخت معنوی ایران از دغدغه های اصلی من است. « مقام معظم رهبری »

تبریک ویژه دارم به مناسبت اعیاد قربان و عید بزرگ غدیرخم و ولادت امام موسی کاظم(ع) و تبریک روز خبرنگاربه این تلاشگران بی ادعا
همشهریان و همکاران محترم سلام
عرض خدا قوت دارم خدمت همکاران خودم در شورای اسلامی شهر مشهد که با تلاش شبانه روز خود در این روزهای کرونایی سعی در حل معضلات شهر مشهد را دارند. در اینجا جا دارد خداقوت بگویم به کادر درمان شهرداری و غیر شهرداری این قشر زحمت کش که در این ایام با از خود گذشتگی موجب التیام درد برای همشهریان گشته اند.
گذشته چراغ راه آینده است. در اردیبهشت ۱۳۹۶ مردم بزرگ مشهد الرضا با حضور پرشور خود رای به تغییر دادند. رای به امید و نشاط، تا شهر و وطن خود را بر عهده ما نمایندگان لیست امید گذاردند تا صدای آنها باشیم و مطالبات انان را پیگیری کنیم و جامه عمل بپوشانیم. الان وقت آن رسیده است که بعد از سه سال از دوره پنجم شورای اسلامی شهر مشهد نگاهی به فعالیت هایی که در این مدت در حاشیه شهر (محدوده و محلات هدف و یا مناطق پیرامونی و کم برخوردار) داشته ایم بکنیم.
ما در اولین روزهای تشکیل شورا برای بهره گیری از نقطه نظرات و تجربیات اعضای محترم شورا مخصوصا اعضای کمیسیون حاشیه شهر در چندین جلسه به بحث و تبادل نظر پرداختیم. که به غیر از چند نفر ، اکثر اعضای سابق شورا منت گذاشتند و در این جلسات حضور داشتند و مدیریت شهری را از نظرات خود بهره مند نمودند.
چرایی حاشیه شهر + آمار حاشیه نشین و مناطق کم برخودار مشهد:
همانطور که می دانید قسمت اعظم شکل گیری مناطق کم برخودار اطراف تمامی کلانشهر و به خصوص مشهد ناشی عدم توجه نگاه آمایشی و توزیع جمعیتی و به تبع آن توزیع ناعادلانه اعتبارات چه قبل از انقلاب در قالب برنامه5 ساله عمرانی و چه بعد از انقلاب در قالب برنامه های توسعه اجتماعی – اقتصادی می باشد . در این میان اصلاحات ارضی، جنگ و فقدان امنیت در کشورهای منطقه و وضعیت نامناسب جوی را می توان به این موارد اضافه نمود که باعث کاهش فرصت های شغلی در روستاها شد. روستاهایی که هزاران سال مازاد محصول خود را در ارتباط با شهرهای اطراف خود به آنجا گسیل می داشتند حالا با قطع ارتباط با شهرها بدلیل نفوذ پول های پرقدرت نفتی و دولتی محصولاتشان بر روی دستشان می ماند و از طرفی شهرها بدلیل ساختار خدماتی و بازرگانی خود تبدیل به وارد کنندگان پرقدرت از خارج کشور در شبکه توزیع کالا قرار می گیرند و بدین صورت کشاورزی کشور از بین رفته و روستاها با مازاد نیروی کار مواجه می شوند و چاره ای جزء مهاجرت به سوی مناطقی با فرصت های شغلی ندارند که این پدیده در تمامی کشورهای درحال توسعه و بالاخص کشورهای تک محصولی و نفت پایه اتفاق می افتد.
رشد حاشیه نشینی در مشهد موید این پدیده است به طوریکه از سال 1345 بیش از 42 روستا به شهر اضافه شده اند و جمعیت مناطق کم برخوردار با تعاریف کنونی از 10 درصد(46 هزار نفر) به بیش از 30 درصد (یک میلیون و بیست هزار نفر)جمعیت شهر مشهد افزایش یافته است (که این عدد خیلی محدود است و اگر شاخص بروز شود این عدد بسیار بیشتر می شود) این جمعیت زمانی بدتر می شود که میزان مساحت اشغال شده توسط این عزیزان را نیز در نظر بگیرم. این جمعیت در فضایی بالغ بر 4700 هکتار یعنی 12 درصد شهر را اشغال نمودند اند ( 30 درصد جمعیت در 12 درصد فضا ساکن شده اند و این نشان از تراکم بالا و فشردگی جمعیت 350 در مقابل 85 نفر در هکتار در سایر مناطق شهر می باشد).
در دهه های گذشته چه قبل و چه بعد از انقلاب با پدیده مهاجرت انفعالی نگریسته شده است به طوریکه با نادیده گرفتن این قشر عزیز کشورمان و مهمان های شهرها را بدون پشتوانه و بدون برنامه ریزی رها نموده است و مهمان عزیز شهرمان که برای تامین نیاز اساسی خود(مسکن) در فقدان عمل دستگاه‌های متولی از قبیل راه و شهرسازی( در شهر) و بنیاد مسکن ( در روستاهای اطراف شهر مشهد) و سایر دستگاها ی متولی راه جز به بدمسکنی و شبانه سازی و قطعه قطعه کردن زمین های خوب کشاورزی نداشته اند و گواه آن رشد اسکان غیر رسمی در زمین های زراعی و بایر اطراف شهر (چه محدوده و چه حریم شهر) می باشد.
البته در اینجا جا دارد از کارهای خوب دوره های گذشته علی الخصوص دوره چهارم در خصوص اصلاح بافت های مناطق کم برخودار تشکر نمایم که این روند را کاهش دادند .
باید خدمت مردم شریف مشهد و همکاران خوبم در شورا و شهرداری عرض نمایم، در این دوره سعی شده تا به موضوع حاشیه نشینی( یا به‌عبارت بهتر مناطق کم برخوردار) با رویکرد اصولی و علمی نگاه شود:
بدین منظور در ابتدای دوره برنامه و سیاست‌های کمیسیون مبتنی بر دو الگوی پیگیری و درمان مورد تصویب قرار گرفت که از مهمترین شاخص های آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:
• ما در این دوره و در این 35 ماه از عمر شورا سعی کردیم با در نظر گرفتن چهار محور کلیدی فرایند بازآفرینی در محلات کم برخوردار(ارتقاء تاب آوری شهری، کاهش فقر شهری، ارتقاء هویت و منزلت مکانی، تحقق حکمروایی شهری) در دو حوزه فعالیت های خودمان را در مناطق پیرامونی و کم برخوردار پیگیری نمودیم:
 1- پیگشیری از طریق نظارت و کنترل
 2- برنامه ریزی و مدیریت

1- اقدامات پیشگیرانه:
*. تصویب لایحه ساماندهی اراضی بزرگ مقیاس( یکی از علل عمده ایجاد سکونتگاه های غیر رسمی تفکیک غیر مجاز زمین های بزرگ توسط بزرگ مالکان و دلال ها و زمین خواران می باشد که ما با این مصوبه شهرداری را موظف نمودیم تا با توافق با بزرگ مالکین که (حدود 4.6 هزار هکتار) از ریز دانه شدن اراضی بزرگ دیگر جلوگیری نماید.) در این میان توافقاتی با بزرگ مالکین از جمله اوقاف با 49 درصد(2253 هکتار) از اراضی بزرگ مناطق پیرامون شهر و آستان قدس با 43 درصد(1977 هکتار) از اراضی بزرگ مناطق پیرامون شهر داشته ایم و در حال پیگیری و تبدیل به احسن نمودن و تعدیل کاربریهای خدمایت در این مناطق هستیم.
*. ایجاد شهرک های مسکونی ارزان قیمت با استاندارهای مناسب جهت اسکان و ساماندهی مهاجرین روستایی همچون کلنگ زنی مجتمع 180 واحدی علویه (از ابتدای شروع به کار شوراها، ساخت 4 هزا واحد مسکونی قرارداد بسته شده که 2500 واحد از این تعداد امسال به بهره‌برداری می‌رسد و قرار است 5 هزار واحد را نیز ما در این دوره عقد قرارداد نماییم تا کمک به تغییر بافت مناطق کم برخوردار شود) و مجنمع های 2000 واحدی با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در پنجتن
*. کمربند سبز و ایجاد موانع طبیعی و مصنوعی در جلوگیری از اضافه شدن محدوده های جدید غیر رسمی ( در این میان جا دارد از دولت درخواست کرد که به تعهدات خود در برنامه های توسعه کشور مبنی بر تامین اعتبار برای این منظور اقدام نماید.) ما در سال 1397 نزدیک به 21.4 میلیارد تومان برای کمربند سبز هزینه نمودیم.(البته درخت کاری خوب است ولی نه در بستر آن زیرا کاشت درخت در بستر خود تخریب سیل را بیشتر می کند و باید با بستر کشف رود اصولی و علمی توجه شود و نباید موجب شکل گیری معضل جدیدی شویم) بدین منظور ما سعی نمودیم، با بهره گیری از ظرفیت کشف رود به عنوان اکو پارک طبیعی جهت جوگیری از ساخت و ساز و ایجاد فضایی فره بخش برای این بخش از شهر با توجه به اینکه کمربند شمالی منطبق بر کشف رود است ما شهرداری را مکلف نمودیم تا با بهره گیری از ظرفیت قانونی دیگر سازمان ها در قالب طرح نجات کشف رود و با رعایت مسائل زیست محیطی اقدام به تهیه اکو پارک کشف همچون کال چهل بازه نماید.
*. حفاظت و نظارت:ایجاد مدیریت هماهنگ در حراست حریم و محدوده شهر و تامین اعتبار 2.2 میلیارد تومان برای مدیریت هوشمند و حفظ و نظارت بر آن هزینه نمودیم.

2- برنامه ریزی، مدیریت و ساماندهی:
*. برنامه ریزی:
*. پیگیری تهیه و تصویب سند پهنه بندی حریم :اگر دیروز(گذشته) به وضعیت روستاهای اطراف شهر مشهد توجه می شد( با برنامه ریزی و نظارت ساخت و سازها انجام می پذیرفت) اکنون مشکلی به نام مناطق کم برخودار نداشتیم و این قضیه برای آینده نیز متصور است و این مهم در خارج از محدوده انجام نمی پذیرد مگر با سند پهنه بندی، سندی که متولی آن راه و شهرسازی است و این ارگان تاکنون با وجود تاکیدات متعدد شورایعالی شهرسازی کشور در سال 1395 و سال های قبلتر از آن آنرا انجام نداده است ما مثل سایر وظایفی که بر عهده سایر ارگان ها است بدلیل با اهمیت بودن آن هزینه آن را متقبل و با مشاور عقد قرار داد کردیم و الحمدالله در روزهای آتی مطالعات آن تمام و مورد تصویب قرار خواهد گرفت.

*. به منظور نگاه برنامه ریزی در این بافت ها مدیریت شهری سند سرانه ای محلات هدف و شناسنامه اطلاعات آماری برای 69 محله هدف اماده نمودیم تا با تعیین کمبود سرانه ها بتوانیم بهتر و مناسب تر اعتبارات را توزیع نماییم.
*. تعیین بودجه برای این محلات : تصویب برش بودجه برای محدوده و محلات هدف و حریم به منظور برنامه ریز هر چه صحیح تر از میزان هزینه کرد و میزان تاثیر گذاری بر روی این بافت ها و ایجاد برنامه های اقدام مشترک (روند برنامه ریزی صحیح و توزیع عادلانه بودجه در تمامی شهر و عمل به وظایف قانونی حداقل 30 درصد از اعتبارت برای محلات هدف)

*. مدیریت (توانمند سازی ساکنین): این وظیف نیز که به صورت مستقیم از وظایف شهرداری نیست ولی بدیل توانمند سازی و هویت سازی و افزایش کرامت در این مناطق جهت جلوگیری از گسترش دایره فقر مدیریت شهری اقداماتی به شرح زیر انجام داده است:
*. تصویب بسته های تشویقی که به گواه صاحب نظران یکی از بهترین و جامع ترین بسته های تشویقی بافت های فرسوده و سکونت گاه های کشور می باشد.
*. اشتغال و مهارت آموزی به ساکنین :با توجه به اینکه هیچگونه وظیفه ای در این خصوص به عهده شهرداری نیست ولی برای کمک به مردم عزیزمان و کمک به زنجیره های تولید در تبصره 54 بودجه سال 1398 یک میلیارد تومان را با کمک جهاد دانشگاهی مشهد برای حمایت از مشاغل اختصاص داده ایم که جهاد دانشگاهی با کمک 28 دفتر تسهیلگیری در مناطق کم برخودار تاکنون توانسته اند: 100 کلاس مهارت آموزی و آموزش 1025 کارآموز در کلاس های مهارت آموزی.
*. از مصوبه های قبلی شورای قبل که مصوبه کمیسیون امنیت را هم داشت ما در این دوره با ایجاد سازمان بازآفرینی فضاهای شهری جامعه عمل پوشاندیم. بدین منظور ایجاد وحدت رویه در شهرداری در برخورد با این بافت ها و همچنین مدیریت هماهنگ شهری با سایر ارگان ها و سازمان های دخیل در مدیریت شهر مشهد و برگزاری منظم جلسات ستاد بازآفرینی به منظور پای کار آوردن 30 ارگان دخیل در مدیریت شهری شهر مشهد با کمک و حمایت فرمانداری و استانداری بعنوان روسای ستاد شهرستان و استان.
*. ایجاد 28 دفتر تسهیلگری در این بافتها برای شناسایی و حل معضلات این محلات از طریق پیگیری و پیشنهاد به مدیریت شهری
*. تصویب 72 مگاپروژه در برنامه عملیاتی از 180 مگاپروژه در برنامه عملیاتی با رویکرد بازآفرینی محدوده و محلات هدف
*. بازآفرینی شهری و اصلاح کالبدی و بهبود وضعیت کالبدی و بازگشایی معابر(400 میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته ایم)
*. توزیع عادلانه خدمات و سرانه ها: استخراج کمبود سرانه های هر یک از پهنه ها و محلات ناکارآمد و برنامه ریزی جهت تعدیل آن ها و رساندن به میانگین سطح شهر
3. کارهایی که در دوره پنجم شورای اسلامی انجام پذیرفت و اقداماتی که کمیسیون مناطق پیرامونی و کمتر برخودار پیگیری نمود:

از جمله اقدامات شاخص در مناطق کم برخوردار و پیرامونی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

اختصاص(پروژه اتمام یافته) مبلغ 359 میلیارد تومان تنها در دو سال ابتدای شورای اسلامی پنجم صرف پروژه های خدمات شهری، عمرانی و حمل و نقل و فرهنگی و شهرسازی تنها در این محلات کم برخوردار و نه مناطق پیرامون شهر، جدا از پروژه های مقیاس شهر همچون قطار شهری.

عمران حمل و نقل وترافیک؛ 1.469.352.281.286
خدمات و محیط زیست؛ 385/199/342/371/1
شهرسازی و معماری و تملک؛ 284/461/167/401
فرهنگی و اجتماعی؛ 941/353/127/316
جمع کل: 645/849/720/595/3

بهسازی پیاده روهای: 153 هزار متر مربع تنها در دو سال با بودجه ای بیش از 47 میلیارد تومان یعنی حدود 34 درصد از بودجه شهرداری در این خدمت در مناطق کم برخوردار هزینه شده است. علاوه بر این محور طبرسی را به منظور همانندسازی با مناطق برخوردار همچون پیاده رو کوهسنگی و به منظور توزیع عادلانه اعتبارات عمرانی و نگاه عادلانه با بودجه ای برابر 3.6 میلیارد تومان و به متراژ 12 هزار متر مربع از سال 1398 آغاز نمودیم.
اختصاص 400 میلیارد اعتبار برای اصلاح و بازگشایی معابر در محلات هدف تنها در سال 1399( تبصره 16 و مصوبه تسهیل املاک واقع در محلات هدف سال 1398 و 1399- 15506/5/98/ش)
اختصاص 10 میلیارد تومان کمک برای اقشار آسیبب پذیر
اختصاص بیش از 30 میلیارد تومان کمک نقدی در قالب کمک های معیشتی برای آسیب دیدگان کرونا
اختصاص 5 درصد از سرجمع اعتبارات پروژه‌های عمرانی سال 1399 را به اجرای پروژه‌های پیشنهادی شهروندان در محلات کم برخوردار با همکاری دفاتر تسهیلگری با مبلغی در حدود 84 میلیارد نمونه ای از شهرسازی مشارکتی و برنامه ریزی با مردم است.
از ابتدای دوره اولویت‌بندی روکش آسفالت معابر سطح شهر با تایید کمیسیون مناطق پیرامونی و کمیسیون تخصصی خود بوده است که در اینجا علی رغم وجود 12 درصد از مساحت شهر مشهد در مناطق کم برخودار ما نزدیک به 40درصد این بودجه را در این محلات اختصاص می دادیم.که این عدد را در مقایسه با سال گذشته مقایسه می کنیم: بیش از 4 میلیون متر مربع و سال 1398 ما 1 میلیون پانصد هزار متر مربع آسفالت نمودیم( یعنی تقریبا دو برابر سال 1394 و بیشترین میزان آسفالت در مناطق پیرامونی در کل سال ها)
o سال 94 و 95= 37 % - سال 96= 39 % - سال 97= 36% - سال 98: 41% و سال 99= 42 %

اختصاص تبصره 26 بودجه سال 1398 برای ساخت حداقل 5 گرمخانه برای جمع آوری کارت خوب ها که الحمدالله 4 گرمخانه در حال حاضر افتتاح شد و 3 گرمخانه دیگر نیز در حال تامین اعتبار و ساخت می باشد. ولی متاسفانه به دلیل شیوع ویروس کرونا و عدم رعایت پروتکل های بهداشتی این گرمخانه ها در حال حاضر تعطیل می باشد.
ساخت بیش از 73 پارک و فضای سبز تنها در مناطق کم برخوردار با مبلغ 70 میلیارد تومان با مساحت 713 هزار متر مربع
40 میلیارد تومان صرف هزینه های تبصره 3 با بیش از 106 کیلومتر مربع و 6437 انشعاب جدید در این دوره بوده است.
در سال 99 از میان 28 پل عابر پیاده در شهر مشهد ما 18 پل را برای مناطق کم برخوردار در نظر گرفته ایم.
تجهیز و ایجاد ایستگاه های آتش نشانی با مبلغ 12 میلیارد تومان

4. نتیجه گیری و برنامه پیش روی این کمیسیون در سال 99:
و اما همکاران و دوستان گرامی من، فراموشمان نشود که ما وکیل مدافع بیش از 3 میلیون نفر از مردم شریف مشهد و 80 میلیون زائر امام رضا هستیم و ما نباید خود را محدود به نظارت بر شهرداری بنمائیم. طبق اصل 100 تا 106 قانون اساسی و بند 32 شرح وظایف شورا تمامی سازمان های شهرستانی می بایست گزارش عملکرد خود را به نماینده های مردم در شورا گزارش دهند. این نقش خطیر ماست که جلوی موازی کاری ها و ناهماهنگی های شهر مشهد مقدس را بگیریم و از گران اداره شدن و تحمیل هزینه ها بر مردم مشهد جلوگیری بعمل آوریم. در این راستا اگر شورا با ایجاد کمیته ای این مهم را پیگیری نماید بی شک یکی از افتخارات مهم این دوره از شورا خواهد بود.
تجربه نشان از ناکارآمد تمرکزگرایی و و دستورات از بالا به پایین دارد و جا دارد دولت وظایف گرفته شده از مدیریت شهری را به شهرداری برگرداند و نقش شوراها را در این زمینه تقویت نماید. و به نقش حاکمیتی و حمایتی خود جامعه عمل بپوشاند و به وعده خود خصوصا در عمل به بازآفرینی و تولید مسکن جامعه عمل بپوشاند.
مدیریت شهری نیز می بایست با پیگیری تحقق بسته های تشویقی چه در داخل مدیریت شهری و چه سایر دستگاه های خدمات رسان توسعه از درون و استفاده از ظرفیت های داخل شهر را جامعه عمل اقدام نموده تا نیاز به مسکن ارزان منجر به رشد افقی و توسعه پراکنده در حاشیه شهر و در زمین ها ی مستعد کشاورزی نگردد.(البته اداره کل راه و شهرسازی و شورای عالی شهرسازی و معماری نیز می بایست نواقص طرح جامع و البته سند بلند مرتبه سازی و سند پهنه بندی را هر چه سریعتر مورد تصویب قرار دهند)
و در انتها باید عرض نماییم که هر چند اصلاح کالبدی و اقتصادی بافت ها و محلات کم برخوردار مهم است ولیکن توانمند سازی یا توان افزایی فردی در دراز مدت می تواند پدیده حاشیه نشینی و کم برخوداری و یا بدمسکنی را کم رنگ نماید و از مدیریت شهری و دولت انتظار است در راستای افزایش مهارت ها و آموزش های فردی جهت برخورداری از یک زندگی مطلوب همت گمارند. در این میان نقش آموزش و پرورش در ساخت آینده بهتر برای شهر مشهد بسیار تاثیر گذار است.
همکاری بین اوقاف، آستان قدس و سازمان های دارای زمین با شهرداری امری ضروری است با توجه به اینکه 92 درصد از اراضی بزرگ مقیاس در پیرامون شهر در اختیار آستان قدس و اوقاف می باشد.
آستان قدس و اوقاف برای رفاه حال شهروندان مشهدی و تعدیل سرانه های خدماتی خصوصا در مناطق کم برخوردار، زمین های بلااستفاده خود را به فضای سبز و یا دیگر کاربری های خدماتی تبدیل نماید و شهرداری و دولت نیز در حریم مابه عوض آن را تقبل نمایند. که با این کار هم نظر واقفین در نظر گرفته شده و هم از ساخت و ساز غیر اصولی جلوگیری شده هم کیفیت زندگی شهروندان را بالا برده ایم و هم به کرامت انسانی افراد بها داده ایم.
نماینده های مجلس می بایست قوانینی سختگیرانه ای در برخورد با سوداگران و بساز و بفروشان بگذرانند و قوه قضاییه نیز برخورد های سرسختانه تری برای این قشر در نظر بگیرد و در حوزه ساخت و ساز باید از اقدام های کلیشه ای گذاشتن بلوکه های سیمانی و جمع کردن لوازم ساختمانی دست برداریم و به دنبال راهکارهای نو و اثر گذار باشیم.

والسلام علیکم
رمضانعلی فیضی
نماینده مردم مشهد در شورای اسلامی شهر مشهد
تابستان 1399