3 آبان ماه سالگرد افتتاح سد امیر کبیر اولین سد چند منظوره...
کلنگ احداث سد بتنی دو قوسی امیرکبیر (سد کرج) اولین سد چند منظوره ایران، پس از انعقاد قرارداد با شرکت مهندسی بین‌المللی هارزا (طراح و مشاور سد) و شرکت ساختمانی موریسن نودسن (عملیات اجرایی) در سال ۱۳۳۷ بر زمین زده شد.
به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه ای تهران، در سال 1328 مطالعات سد امیرکبیر آغاز و در سال 1336 عملیات احداث آن شروع و در پایان ١٣٣٨ آبگیری و نهایتا در تاریخ سوم آبان ١٣٤٠ بهره برداری از نیروگاه آبی سد کرج ( امیر کبیر فعلی) آغاز گردید . این سد از نوع بتنی دو قوسی با حداکثر ارتفاع 180 متر از پی به ضخامت 30 متر در کف و 8 متر در تاج می باشد. حجم طراحی مخزن در تراز نرمال معادل 205 میلیون مترمکعب و مساحت دریاچه در این تراز به 4 کیلومترمربع می رسد .
این سد بر روی رودخانه «کرج» با حوزه آبریزی به مساحت 764 کیلومتر مربع و با متوسط جریان آب سالانه به میزان 472 میلیون مترمکعب در استان تهران و در فاصله 63 کیلومتری شمال غربی تهران و در کیلومتر 23 جاده کرج – چالوس، در شمال شهرستان کرج قرار دارد .
هدف از احداث این سد، کنترل سیلاب‌های بهاری و جلوگیری از خسارت‌های ناشی از سیل، تامین آب شرب تهران سالانه به میزان 340 میلیون مترمکعب، تنظیم آب برای مصارف آبیاری و کشاورزی اراضی پایین دست و تولید انرژی بر قآبی جهت کمک به شبکه سراسری برق به ویژه در ساعات اوج مصرف به میزان سالانه 150000 مگاوات ساعت می باشد.
درباره دیگر ویژگی‌های این سد مهم از جمله مقاومت آن به نقل از روزنامه اطلاعات مورخ سوم آبان ۱۳۴۰ چنین آمده است:
«ضخامت سد در پایین در حدود ۳۰ متر است و تامین مقاومت کافی (حتی با توجه به آثار زلزله) با این ضخامت کم در نتیجه استفاده از آخرین روش‌های تکنیک نوین میسر شده است. حجم بتن مصرف‌شده در سد بزرگ ۷۰5۰۰۰ مترمکعب و در جمع تاسیسات کلاً بالغ بر ۷50۰۰۰ مترمکعب می‌شود.
بر اساس همین گزارش تمام سیمان استفاده شده در ساخت این سد از کارخانه سیمان تهران تهیه شده بود و دریاچه پشت آن در هنگام افتتاح حدود ۱۴ کیلومتر طول و ۲۰۵ میلیون متر مکعب گنجایش داشت. همچنین سد کرج در ابتدای کار با یک خط انتقال نیرو به طول ۵۴ کیلومتر و کشش ۱۳۲ هزار ولت نیروی برق حاصل را به تهران منتقل می‌کرد. این خط دارای ۱۰۷ برج فولادی بود و از سد کرج تا حدود رودخانه کن و پس از آن به طرف کارخانه شماره ۲ طرشت بنگاه برق سرازیر می‌شد . همچنین کلیه ماشین آلات و تجهیزات به کاررفته در سد و تاسیسات مربوط به آن از طریق مناقصه، از کشور‌های مختلف اروپا و آمریکا و ژاپن خریداری شده بود .
بنا به گزارش روزنامه اطلاعات، در روز افتتاح سد کرج، جمع کل مخارج سد و تاسیسات مربوط و خرید اراضی دهکده‌هایی که در دریاچه‌های پشت سد غرق و دهکده تازه‌ای که به جای آن برای اسکان اهالی این دهات ایجاد شد، بالغ بر ۴۵۰ ملیون تومان بود که ۱۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان آن در اوایل کار از طرف اداره کمک‌های فنی پرداخت و بقیه از اعتبارات سازمان برنامه تامین شد، ثلث کل هزینه نیز به ارز بوده است . از مبلغ ۴۵۰ میلیون تومان نزدیک به ۳۵۰ میلیون تومان صرف ساختن سد و نیروگاه و انتقال نیرو به تهران شد، ۴۳ میلیون تومان برای خرید ماشین‌های ساختمانی به کاررفته هزینه و قرار شد قسمتی از آن‌ها در ساختمان سد دز و نیز بقیه طرح‌های عمرانی به کار رود . جاده انحرافی ۲۴ میلیون تومان و هزینه خرید اراضی و آباد کردن دهکده تازه در حدود ۲۰ میلیون تومان خرج برداشت و بقیه که مشتمل بر ۳۰ میلیون تومان بود، نیز صرف هزینه‌های مهندسی، اداری و متفرقه مثل مالیات و گمرک و بیمه‌های گوناگون شد .
گفتنی است، سد امیرکبیر که عملیات اجرایی آن توسط ۳۰۰۰ نفر مهندس، کارمند فنی و اداری، کارگران ایرانی و یکصد متخصص خارجی انجام شده بود ، در ساعت ۹ صبح روز چهارشنبه سوم آبانماه سال ۱۳۴۰ افتتاح و به بهره‌برداری رسید.
لینک اصل خبر در سایت شرکت سهامی مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران
نظرات