حقابه تالاب‌ها در دولت تدبیر وامید به رسمیت شناخته شد
تالاب‌ها اکوسیستمی بسیار ارزشمند و تاثیرگذار در طبیعت و محیط‌زیست هستند، از این رو تامین حقابه آنها با هدف حفاظت بسیار حایز اهمیت است، بر این اساس این حقابه در دولت تدبیر و امید به رسمیت شناخته شد.
در کنار همه این مزیت ها اما فایده اقتصادی تالاب ها به خصوص برای جوامع محلی اطراف آن غیر قابل انکار است، برخی مطالعات نشان می دهد که اکوسیستم‌های طبیعی مانند جنگل، دریا و کوه ارزش اقتصادی زیادی دارند اما عده ای از صاحبنظران بر این باورند که ارزش اقتصادی تالاب ها حدود 10 برابر جنگل ها و 200 برابر زمین های زراعی است، بنابراین می توان گفت که معیشت مردم محلی اطراف تالاب ها با حیات این اکوسیستم آبی گره خورده که حتی با کمی تامل و برنامه ریزی می توان از طریق رونق گردشگری پایدار و بهره برداری خردمندانه از تالاب ها درآمد بیشتری را کسب کرد که علاوه بر دولت ها، جوامع محلی نیز می توانند از آن منتفع شوند.
ایران از لحاظ دارا بودن انواع تالاب ها غنی است، در کشور 141 تالاب دارای ارزش اکولوژیکی با وسعت بیش از سه میلیون هکتار شناسایی شده که از این تعداد 25 تالاب با بیش از یک میلیون و 400 هزار هکتار مساحت در سایت کنوانسیون رامسر ثبت شده که دارای ارزش جهانی هستند، در مجموع تالاب‌های جهان در 42 نوع تیپ طبقه بندی شدند که از این تعداد 41 نوع آن در ایران وجود دارد، انواع تالاب از جمله باتلاق (زمین های آبدار یا خیس پر از گیاه و درخت)، مانداب (یا هور با آبی راکد و باز و گیاهان کوتاه بیشتر از جنس علف و نی)، خلاش (آبگیری است که از رستنی پوشیده باشد)، خلنگزار (تالاب‌هایی به شکل خارستان)، لشاب (تالابی نیزاری است که آب آن از گیاه آکنده شده و هوای کمی می‌گیرد) و آبندان (گونه‌ای از تالاب‌های مصنوعی ساخته دست بشر برای پرورش ماهی و ذخیره آب است) در کشور وجود دارد که هر کدام از آنها برای ادامه حیات به آب نیاز دارند که باید در قالب حقابه تامین شود.
عیسی کلانتری معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفته بود که احیای تالاب‌ها جزو سیاست‌های دولت روحانی بوده و برای نخستین بار در تعیین حقابه تالاب‌ها با وزارت نیرو و شورای عالی آب به توافق رسیدیم و حقابه ها را تعیین کردیم.
وی با تاکید بر لزوم تامین حقابه تالاب‌ها اظهار داشت: حقابه تالاب‌ها باید مانند حقابه کشاورزی باشد، نباید با کاهش آب رودخانه، حقابه تالاب قطع و به کشاورزی داده شود، اهمیت اقتصادی تالاب‌ها بیشتر از توسعه کشاورزی است و تامین حقابه تالاب‌ها مصوبه دولت است، در گذشته تالاب‌ها فقط از طریق سیلاب‌ها آبگیری می‌شدند اما الان با توجه به تعیین حقابه تالاب‌ها وزارت نیرو باید آب آنها را تامین کند.
بر این اساس قانون حفظ و احیای تالاب‌های کشور که سال 1396 تصویب شد سازمان حفاظت محیط زیست را مکلف که حقابه زیست محیطی تالاب‌ها را تعیین و وزارت نیرو آنها را تامین کند که بعد از آن سازمان محیط زیست کار تعیین حقابه تالاب ها را آغاز کرد و اکنون حقابه 17 تالاب را تعیین کرده و تا پایان سال به 20 تالاب می رسد و پیش بینی می شود تا پایان نیمه اول سال 1400 به 28 تالاب برسد.
سازمان محیط زیست طبق وظیفه خود حقابه‌ها را تعیین کرده است، به عنوان مثال برای تالاب گاوخونی حقابه 167 میلیون متر مکعبی تعیین شده که وزارت نیرو باید آنرا تامین کند.
تالاب های دارای برنامه مدیریت زیست بومی
تالاب های کشور برای ادامه حیات به مدیریتی یکپارچه و منسجم نیاز دارند تا تصمیم گیران و جوامع محلی از ارزش و کارکرد این حوضه های آبی مطلع شوند تا شرایط این اکوسیستم های آبی بهتر شود، از این رو مدیریت زیست‌بومی تالاب ها در دولت شکل گرفت، مدیریت اکوسیستمی راهبردی برای مدیریت جامع زمین، آب و منابع زیستی است که حفاظت، پایداری و بهره برداری خردمندانه را به همراه دارد.
در واقع در مدیریت اکوسیستمی مردم و حیات آنها در مرکز تصمیم گیری مدیریت و حفاظت قرار می گیرد، به همین دلیل این رویکرد تفاوت عمده ای با روش های سنتی حفاظت دارد و اگر این نگاه در مولفه های کلیدی طرح های مدیریتی دخالت داده شوند از مدیریت پایدار تالاب ها حمایت می شود.
در چند سال اخیر تالاب ها با مشکلات زیادی مواجه شده اند که تعداد زیادی از این اکوسیستم های ارزشمند را با خطر خشکی و نابودی مواجه کرد که بطور قطع اگر اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست و طرح حفاظت از تالاب های ایران نبود امروز با تعداد بسیار زیادی از تالاب های خشک مواجه بودیم.
توسعه ناپایدار، الگوی ناپایدار معیشت و فقدان رویکردهای جامع نگر در مدیریت حوضه آبریز تالاب ها، مدیریت نامناسب منابع آب و رقابت تالاب ها با سایر کاربری ها برای بهره برداری از منابع آبی، تغییرات اقلیمی، خشکسالی های پیاپی و فقدان برنامه سازگاری با تغییرات اقلیمی و مدیریت نامناسب ریسک خشکسالی، تغییرات کاربری اراضی در سطح حوضه آبریز - حاشیه و درون تالاب ها، تخلیه فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی بدون تصفیه مناسب، بالا بودن میزان رسوبات جریان آبهای سطحی، ورود گونه های غیربومی یا مهاجم و از بین رفتن گونه های بومی برخی از مهمترین مشکلات تالاب ها است که تمام آنها در روند مدیریت اکوسیستمی تالاب ها لحاظ شده است.
ابتدا اعتقاد بر این بود که نیازی به حفاظت از تالاب ها نیست و توسعه باید اولویت باشد، در سال های 1940 تا 1960 این دیدگاه تغییر کرد و اعتقاد بر این شد که باید جلوی توسعه را گرفت و صرفا حفاظت کرد اما در سال های 1970 تا 1980 نگاه متفاوتی شکل گرفت و دست اندارکاران به این نتیجه رسیدند که باید تعادل توسعه و حفاظت با هم صورت گیرد، یعنی توسعه و حفاظت در کنار هم پیش روند که بر این اساس به مرور مدیریت زیست بومی شکل گرفت.
در دولت تدبیر و امید که تنها دولت محیط زیستی کشور است، نگاه ویژه ای به مقوله تالاب ها شد و در این دولت به مرور جایگاه حقوقی و مقررات ملی تالاب ها ارتقاء یافت به طوری که آیین نامه نحوه حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب های کشور در 1394 تصویب شد که در ماده 5 آن سازمان محیط زیست مکلف است در چارچوب راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیاء تالاب ها، برنامه مدیریت زیست بومی تالاب ها را با اولویت تالاب های بحرانی و خسارت دیده با مشارکت وزارتخانه های نیرو و جهاد کشاورزی و سایر ذینفعان در مدت دو سال از تاریخ ابلاغ راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیاء تالاب ها تهیه و اجرا کند که این کار انجام شده است.
بر این اساس ابتدای دولت یازدهم سه تالاب برنامه مدیریتی زیست بومی داشت که اکنون به 17 تالاب رسیده و تا پایان سال به 22 تالاب می رسد، پیش بینی می شود تا پایان نیمه اول سال 1400 تعداد تالاب های دارای برنامه زیست بومی به 28 تالاب برسد. لینک اصل خبر در سایت اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان
نظرات