انتشار مقاله زیست محیطی، همزمان با 15 فروردین ماه روز ملی" ذخایر ژنتیکی و زبستی"
همزمان با 15 فروردین روز ملی "ذخایر ژنتیکی و زیستی"؛
انتشار مقاله 《مروری بر ذخایر ژنتیکی و زیستی با تاکید بر اندوخته های مناطق تحت مدیریت استان اصفهان》به قلم دکتر حسین اکبری
به اعتقاد دانشمندان، تنوع زیستی و ژنتیکی ارزشمندترین منبع کره زمین هستند. طی میلیاردها سال شکل گیری کره زمین، حیات و تکامل، تنوع ژنتیکی فوق العاده ای و بی انتهایی در رده های مختلف حیات از تک سلولیها تا موجودات عظیم جثه گیاهی و جانوری و از شناسایی شده ها تا ناشناخته ها بر روی گره زمین شکل گرفته و در روند تکامل بخش های بزرگی از آنها منقرض گردیده و تا به امروز ذخایر گسترده و متنوعی در سطح کره زمین باقی مانده است. از زمان ایجاد حیات تاکنون همواره روابط پیچیده بسیاری بین جانداران آن بر قراربوده و گام به گام این روابط پیچیده تر و پویاتر شده و شبکه حیات بصورت پیکره ای واحد و با اعضای متنوع شکل گرفته است بطوریکه این تنوع ضامن و رکن اساسی بقاء است و در صورت برهم خوردن این توازن و روابطها شاهد نابودی اکوسیستم و گونه ها و از جمله انسان خواهیم بود.
شوربختانه انسان، عامل سرعت بخشیدن وحشتناک و سرسام آور انقراض بوده در صدها سال اخیر بوده است با این وجود انسان عصر حاضر با افزایش علم و دانش خوشبختانه دریافته است که راه نجاتش بدون تردید وابسته به حفاظت از همه ابعاد و عناصر گیاهی و جانوری و در یک کلام حفاظت از تنوع زیستی در سطوح مختلف تنوع ژن، گونه و زیست بوم است. حفاظت از تنوع ژنی در دنیای امروز از اهمیت خاصی برخوردار است و کشورهای پیشرفته دنیا با دستاورد های چشمگیر در این مبحث، آینده کشور خود را در زمینه امنیت ملی، امنیت اقتصادی، امنیت غذایی و امنیت سلامت تضمین کرده اند و تنوع ژنی را به عنوان ثروتی گرانبها در نظر می گیرند.
کشور ایران در زمره هشت کشور اول دنیا در رتبه بندی های تنوع زیستی و اقلیمی قرار دارد و یکی از محورهای اساسی ماموریت های سازمان حفاظت محیط زیست و به تبع آن اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان حفاظت از تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی است. راهبرد اصلی در این رسالت خطیر، حفاظت از ذخایر اصیل ژنتیکی در خاستگاه طبیعی آنها و مناطق تحت مدیریت است و از طرفی جمع آوری و نگهداری نمونه های بافت جانوری وحشی و اجزای زیستی نسبت به ایجاد و تنوع و غنا بخشیدن به بانک ژن به عنوان پشتوانه ای ضروری برای حفاظت از تنوع غنی زیستی ایران اسلامی عزیز می کوشد.
استان اصفهان با مساحتی بالغ بر 107090 کیلومتر مربع و با دامنه ارتفاع بسیار وسیع از رشته کوه های دینار با ارتفاع 4409 متر تا کویرهای شمال شرق در دشت کویر مرکزی با ارتفاع 700 متر بالاتر از سطح دریا و اقلیم متنوع از سطح بارش بالغ بر 2000 میلی متر در ارتفاعات غربی تا 20 میلی متر در نواحی پست شرقی و شمال شرق و از دمای پایین تر از 20 درجه سانتی گراد زیر صفر در زمستان در نواحی کوهستانی غرب و جنوب غرب تا بالای 55 درجه در تابستان در نواحی بیاباتی شمال شرق و شمال در بر گیرنده ذخایر ژنتیکی بسیار غنی و متنوع می باشند.
مناطق تحت مدیریت و شکار ممنوع استان استان شامل 22 منطقه بوده که مجموعا بالغ بر 2280000 هکتار وسعت دارند.
12 منطقه تحت مدیریت تحت عناوین چهار گانه پارکهای ملی پناهگاههای حیات وحش مناطق حفاظت شده و اثر طبیعی ملی و همچنین تالابها از جمله مناطق زیست بومهای پناهگاه حیات وحش عباس آباد، پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی، پارک ملی و پناهگاه حیات وحش موته، پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو، کرکس، کهیاز ، دالانکوه، یخاب، کوه بزرگی ، خارو، مجموعه فسیلی سپاهان و تالاب گاوخونی با مجموع مساحت 1700000 هکتار.
مناطق شکار ممنوع:
10 منطقه شکار ممنوع با تنوع بالا و غنای ارزشمند زیستی با مجموع مساحت بالغ بر 580000 هکتار در سطح استان اصفهان وجود دارد. این مناطق شامل کلاته، حنا، ستبله، شاهقنداب، گلستانکوه، زرچشمه، دشتک، ونک، پلنگ گالون و کرکس هستند.که پس از طی دوره های شکار ممنوع و حفاظت و بهسازی در صورت احراز شرایط بوم شناختی لازم به سطح مناطق چهارگانه تحت مدیریت ارتقاء خواهند یافت.
سرانه مساحت مناطق چهارگانه تحت مدیریت در سطح استان اصفهان نبست به مساحت استان 15/1 (پانزده و یک دهم) درصد است که از جایگاه ویژه ای در کشور برخوردار است.
این مناطق در برگیرنده تنوع زیستی و ذخایر ژنیکی چشمگیر گیاهی و جانوری هستند که بالغ بر 495 گونه مهره دار شامل 65 گونه پستاندار، 302 گونه پرنده، 43 گونه خزنده، 8 گونه دوزیست و 41 گونه ماهی، بیش از 2000 گونه گیاهی مربوط به حدود 700 جنس و در قالب 130 خانواده، 350 گونه دارویی، 45 گونه انحصاری، 54 گونه آسیب پذیر، 16 گونه نادر و 20 گونه در خطر انقراض و طیف وسیعی از بند پایان و حشرات می باشند.
تمامی استان اصفهان از 8 گربه سان فعلی کشور دارای تمامی 8 گربه را در بر می گیرد که چنین ویژگیها از لحاظ تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی جایگاهی بسیار حایز اهمیت در کمک به حفظ میراث طبیعی جهانی می باشد شامل پلنگ، یوزپلنگ،کاراکال،گربه وحشی، گربه شنی، سیاه گوش، گربه جنگلی و گربه پالاس است. همچنین از 7 گونه مختلف از خانواده سگ سانان و کفتار استان اصفهان 6 گونه را در بر می گیرد که به لحاظ ذخایر ژنتیک بسیار ارزشمند است و شامل کفتار، گرگ، شاه روباه، روباه شنی، روباه قرمز و شغال می باشد. گونه خرس قهوه ای نیز در کوهستانهای غربی و جنوبی استان حضور دارد. علاوه بر آن استان اصفهان زیستگاه های بکر و جمعیتهای ارزشمندی از زاغ بور که تنها پرنده اندمیک ایران در جهان است را پوشش می دهد.
در حال حاضر تنوع زیستی و ذخایر
ژنت
یکی
در سطح مناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست استان از طریق محیط بانان سختکوش و کارشناسان بصورت بی وقفه، حفظ و حراست می شوند.
همچنین بالغ بر 510 نمونه جانوری تاکسیدرمی شده و اجزای زیستی در موزه های تاریخ طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان و ادارات پارک ملی کلاه قاضی، نجف آباد، کاشان و شهرضا نگهداری می شود و در راستای پیشبرد و تقویت بانک ژن نمونه های بافت از حیوانات وحشی تلف شده در سطح استان تهیه و به سازمان ارسال می گردد.
نتیجه گیری:
پیش نیاز و رکن اساسی حفاظت پایدار از منابع و یا سرمایه های اجتماعی، شناخت دقیق سرمایه و فرصتها و تهدیدهای مرتبط است. در این راستا شناخت دقیق،آموزش و ترویج فرهنگ عمومی کلیدی ترین عامل برای اشاعه مشارکت همگانی در حفاظت و بهره برداری مسئولانه و پایدار از میراث طبیعی و تنوع زیستی و نیز هم افزایی و تعامل سازنده دستگاههای مرتبط و همکاری های بین بخشی به منظور جلوگیری از تخریب محیط زیست و تضمین پایداری بوم شناختی طبیعت در روند توسعه است.
حفاظت محیط زیست از ارکان اصلی و حیاتی توسعه پایدار بوده و بر اساس اصل 50 قانون اساسی ، منویات دین مبین اسلام و رهنمودهای مقام معظم رهبری وظیقه همگانی بوده و در راستای سیاستهای ابلاغی نظام در زمینه حفاظت محیط زیست کلیه دستگاههای اجرایی و نهادها مکلف به رعایت ملاحظات و ضوابط زیست محیطی و مشارکت و همکاری فعال در این زمینه بوده و برخورد بی اغماض با تخریب کنندگان
م
حیط زیست و متعرضان طبیعت یک ضرورت است.
نظرات