موتورهای پیشران توسعه برای توسعه متوازن «توس»

هر سال نزدیک به روز بزرگداشت فردوسی قول ها و گفته های بسیاری برای بهبود وضعیت آرامگاه او و منطقه توس کنارهم ردیف می شود. قول هایی که بخشی از آن عملی می شوند، اما همیشه کفه آن هایی که علمی نمی شود، بسیار سنگین تر است. بخش عمده گفت وگوی ما با مجید طهوریان عسکری، رئیس کمیسیون ویژه توسعه و عمران توس شورای اسلامی شهر مشهد، درباره سرنوشت همین قول ها و گفته هاست؛ از عملی شدن برخی قول های قدیمی مانند شکل گیری باغ مفاخر در سال جدید تا آنچه برای طرح تفصیلی گفته شده است. دراین میان، درباره ماجرای باغ ویلاهای بولوار شاهنامه و حضورشان در آینده توس هم پرسیده ایم.

سال1375 رهبر معظم انقلاب از توس بازدید و دغدغه هایشان را درباره این محدوده بیان کردند، اما پانزده سال بعد و اوایل سال1390 محدوده توس به مشهد الحاق می شود. 10سال زمان نیز سپری می شود تا طرح راهبردی این محدوده ابلاغ شود. چرا دولت پانزده سال به موضوع توس به شکل جدی وارد نشد؟ یا چرا پس از ورود ، تهیه طرح راهبردی آن که باید یک ساله تدوین و ابلاغ می شد، 10سال زمان برد؟
قانون گذار گفته است که از زمان تصمیم شورای عالی شهرسازی و معماری برای ورود یک محدوده به شهر باید طرح راهبردی این محدوده با محوریت وزارت راه وشهرسازی و استانداری استان مربوط تهیه شود که همین طرح به عنوان زیربنا و پایه آن محدوده برای ورود به یک محدوده شهری است.
تصور مردم این است که پس از ورود هر محدوده جدید به محدوده شهرها، ارائه و اجرای همه طرح های آن محدوده برعهده شهرداری است، اما باید گفت که در ارتباط با توس، وزارت راه وشهرسازی، وزارت کشور و میراث فرهنگی (در حوزه تاریخی) دخیل بودند و شهرداری و شورا به نمایندگی از مردم پیگیری هایی داشتند که درنهایت به واسطه همین پیگیری ها و همکاری دکتر جواد خدائی، معاون عمرانی استانداری خراسان رضوی، طرح راهبردی توس 25آذر1400 ابلاغ شد. البته وضعیت خاص منطقه و تأکیدات و الزامات میراث برای بخش تاریخی هم در طولانی شدن این پرونده بی تأثیر نبوده است.

* شورای اسلامی ششم چه برنامه ای برای طرح تفصیلی توس دارد که این طرح هم به سرنوشت دیگر طرح های این محدوده گرفتار نشود و در زمان موعود اعلام و اجرا شود؟
قانون گذار می گوید مشاور مجری دو سال مهلت دارد که تکلیف طرح تفصیلی را مشخص کند؛ بنابراین وظیفه قانونی شهرداری درباره توس از آذرماه سال گذشته تا آذر1402 است. مسیر فعالیت راه وشهرسازی از لحاظ حساسیت های بافت تاریخی توس همچنان ادامه دارد. در آخرین تفاهم نامه، این گونه مقرر شده است که وزارت راه وشهرسازی، بخش تاریخی طرح تفصیلی توس را با همراهی میراث فرهنگی نهایی کند. در بخش غیرمیراثی نیز که از اول بولوار شاهنامه تا پل کشف رود را شامل می شود، جزئیات باید از سوی شهرداری مشهد تهیه شود. این دو طرح باهم تشکیل دهنده سند جامع طرح تفصیلی توس هستند که باید مراحل قانونی برای تصویب نهایی را سپری کنند.
درباره طرح تفصیلی توس یک نکته نویدبخش وجود دارد، آن هم اینکه مشاور هر دو طرح راهبردی و تفصیلی یک مجموعه است. بنابراین، بخش زیادی از کار در طرح راهبردی انجام شده است و در صورتی که مشکلی برای تأمین منابع مالی رخ ندهد، می توان ابتدای سال1402 را زمان ارائه طرح تفصیلی مشاور دانست تا برای تصویب فرستاده شود. در بدبینانه ترین حالت این طرح تابستان1402 از مشاور تحویل گرفته می شود.

*محدوده طرح راهبردی که ابلاغ شده، حدود هزارو900 هکتار است. محدوده ابتدایی برای شهر توس نیز 3هزارو400 هکتار اعلام شده است که بیش از هزارو500 هکتار با طرح راهبردی اختلاف دارد. می توانید بگویید سرنوشت محدوده هایی که در طرح راهبردی ابلاغی نیستند، چیست؟
آنچه به شهرداری ابلاغ می شود، ملاک عمل شهرداری و مشاور طرح تفصیلی است. در حاشیه این اختلاف عرصه در طرح راهبردی ابلاغی باید گفت که وقتی وسعت محدوده کمتر می شود، درآمد استحصالی از منطقه هم کمتر می شود. قطعا برای شهرداری تراز مثبت منطقه مهم است، اما قانون گذار تشخیص داده است بخش هایی حذف شود. ما اعتراضمان را به استانداری ارائه داده ایم و استانداری هم قول پیگیری برای افزوده شدن برخی محدوده ها به سرانه شهری را داده است.

* امکان اضافه شدن به محدوده ابلاغی هم وجود دارد؟
در فاصله ابلاغ طرح راهبردی تا ارائه طرح تفصیلی، شرایط برای انجام برخی اصلاحات لحاظ شده است. اکنون محدوده مصوب شده طرح راهبردی هزارو880 هکتار است که پانصد هکتار آن جزو مناطق یک، دو و سه میراثی و تاریخی محسوب می شود.

*باتوجه به نامه ارسالی به استانداری برای افزوده شدن محدوده هایی به طرح ابلاغی، وسعت توس را در طرح تفصیلی چقدر پیش بینی کرده اید؟
در 10سال بین الحاق توس به مشهد تا تصویب طرح راهبردی، شهرداری پاسخگوی نیازهای مردم مانند نوسازی، بهسازی یا حتی پروانه ساخت بوده، اما براساس طرح راهبردی، توس از محدوده مشهد خارج شده است. همین خروج باز برای مردم حقوقی ایجاد می کند. همه توان شورا و شهرداری بر این نکته استوار است که از حقوق مردم در شهر دفاع کند. دراین راستا، اواخر سال1400 نامه ای مفصل به استانداری فرستادیم و در آن همه شرایط منطقه را ذکر کردیم. ضمن اینکه در این فاصله زمانی به نسبت طولانی نیز باغ ویلاهای متعددی در این محدوده ساخته شده است که تخریبشان نارضایتی های بسیاری به همراه خواهد داشت. با این وضع، بازنگری طرح راهبردی الزامی است و البته امیدواریم این ایراد نیز با همراهی معاونت عمرانی استانداری خراسان رضوی و اداره کل راه وشهرسازی رفع شود.

مدیریت شهری برای بهبود سیما و منظر بولوار شاهنامه و ایجاد هماهنگی این بولوار قبل از ورود به توس چه برنامه ای دارد؟ در حاشیه بولوار شاهنامه فراوانی املاکی ها بیشتر از نمادها و بناهای فرهنگی و تاریخی است. الان به جز چند المان در میدان ها، چیز دیگری نیست که ذهن مخاطب را برای ورود به محدوده ای تاریخی آماده کند.
این نکته را قبول دارم. سال گذشته طرحی برای ایجاد بستری تاریخی هنری در بولوار شاهنامه و قبل از ورود به توس در کمیسیون توس نوشته شد. این طرح در کمیسیون تلفیق تصویب شده و ردیف اعتباری هم در بودجه1401 گرفته است و امسال می توان در این حوزه گام های اجرایی نیز برداشت.

شما پیشنهاد ایجاد «شهرک سینمایی توس»، «پالایشگاه گیاهان دارویی» و «شهرک صنایع خلاق» را هم داده اید. این پیشنهادها چگونه عملی خواهند شد؟
تلاش ما این است که قول ها فقط در حد قول و شعار نماند. اگر قرار است برای توس کاری کنیم، باید موتورهای پیشرانی تعریف شود. یکی از این موتورهای پیشران همین شهرک سینمایی تاریخی است که با شکل گیری آن می توان بخش عمده پروژه های سینمایی تاریخی کشور را در این شهرک تصویربرداری کرد که با همکاری مشترک شهرداری مشهد و صداوسیما میسر خواهد بود، زیرا صداوسیما در همین محدوده زمین بزرگی دارد و می توان از آن برای ایجاد این شهرک سینمایی استفاده کرد.

همچنین، منطقه توس به دلیل وجود آب های سطحی، از قدیم در کشت زعفران و گیاهان دارویی پیشتاز بوده است. با کمک ارگان هایی مثل صنعت و معدن و تجارت استان و بخش خصوصی پیگیر ایجاد این پالایشگاه در توس یا در کنار توس هستیم. شهرک صنایع خلاق و دستی نیز بر برپایه جایگاه توس است. در این شهرک می‌توانیم تولید صنایع دستی انجام دهیم.