طراحی فضاهای شهری به منظور ارتقای تعاملات اجتماعی
شهر یک ا ثر هنری بزرگ ا ست که آفرینندگانی به وسعت خود و به تعداد جمعیتش دارد . (کریستوفر الکساندر)
به گزارش مدیریت شهری شاهرود، فضای شهری و محله خود را با فضای داخل منزل مقایسه کنید. همانطور که می بینید، ابزار و وسایل مختلفی در خانه وجود دارد که هر کدام برای کار خاصی ساخته شده و نیازهای شما را برای انجام فعالیت های مختلف برآورده می سازد. خانه شما به اصطلاح مبله است، یعنی اثاثیه و تجهیزات لازم برای زندگی در فضای خانه فراهم است. وقتی شما یک آپارتمان مبله اجاره می کنید، بد ین معنا است که وسایل ابتدایی زندگی در آن وجود دارد. تجهیزاتی مانند میز و صندلی، یخچال و اجاق گاز، کفپوش و روشنایی و بسیاری دیگر، درست مانند یک هتل معمولی که می توانید فقط با کیف وسایل شخصی‌تان به آنجا نقل مکان کرده و درآن سکونت کنید.
یک شهر مبله نیز همین معنی را دارد، یعنی کلیه وسایل و تجهیزات مورد نیاز برای زندگی شهری درآن فراهم است و به آنها امکانات و تسهیلات شهری یا " مبلمان شهری "گفته می‌شود.
وسایلی مانند : آبخوری، نیمکت، ایستگاه اتوبوس و تاکسی، پل عابر پیاده، تابلوهای شهری، نرده و جداکننده ها، سطل زباله، کفپوش و کف‌سازی، وسایل زمین بازی کودکان و بسیاری دیگر که بیش از یکصد مورد را دربر می‌گیرد.
تمامی اینها، نیاز کاربردی مردم و گردشگران را فراهم می‌آورد. در این میان ، تاثیرات هنر و زیبایی شناسی بر روح و روان انسان ها نیز اهمیت بسیار دارد. همانگونه که در فضای خانه به تغییر رنگ دیوارها، نصب تابلوهای نقاشی، مجسمه و تزیینات اهمیت می دهید، فضای شهری هم برای آرامش و نشاط روحی شهروندان و تاثیر‌گذاری مثبت ، نیازمند آثار فرهنگی ، هنری و هویت بخشی است.
شهر، تنها شامل بناها نیست، بلکه فضای بین ساختمان ها، کوچه، میدان، فضای سبز، عناصر پرکننده، کاربری ها و حضور و همراهی مردم است که موجودیت شهر را می‌سازد و به آن بها می‌دهد. مردم فعالیت های خود را در قالب سه پهنه زندگی، کار وتفریح در فضاهای عمومی انجام می‌دهند. چهره شهر مانند موزه و نگارخانه‌ای است که هر روز نمایشگاه آثار متنوع مردم و منظر تاریخ و فرهنگ تمدن بشری است.
فضای شهر، محیط زندگی شهروند را تشکیل می‌دهد. بنابراین مدیران، طراحان و ا فراد متخصص باید محیط را به گونه‌ای تجهیز کنند که شرایط زندگی و زیست محیطی آن از "سطحی عالی" برخوردار باشد.
امروزه شهرها مانند شرکت ها با هم به رقابت می‌پردازند : تلاش برای زیباتر شدن، کارآمد بودن و ارائه هویتی با ارزش، چرا که در این صورت قادر خواهند بود توجه جهانی، جذب گردشگر و بازار سرمایه و استعداد را به خود اختصاص دهند.
به همین دلیل، رشد و توسعه "کیفیت زندگی شهری" و نگاه "انسان مدارانه" مورد توجه قرار گرفته است.
کیفیت، مفهومی چند وجهی است که از طریق "واقعیت فیزیکی موجود" مانند "زیبایی محیط و اجزای آن" و "پاسخگویی به نیاز انسان ها"، درذهن و روان آدمی شکل می گیرد و تبدیل به تجربه ای مطلوب و خوشایند می‌گردد.
"کیفیت فضای شهری" یعنی "ترکیب بندی فضاهای باز و بسته"، به گونه‌ای که از نظر "عملکرد و زیبایی" ، رضایت بخش باشد.
در یک قرن اخیر، با رشد روز افزون شهرنشینی و با توجه به پیامدهایی که صنعت و نوگرایی در زندگی شهری به همراه داشته است، شاهد از بین رفتن بسیاری از فضاهای ارزشمند شهری و شکل گیری شتاب زده و نسنجیده فضاهای عمومی کنونی در شهرها و در پی آن حضور پدیده حومه نشینی بوده‌ایم.
فضاهای شهری امروزی فقط به مسیر عبور و مرور تبدیل شده اند و کمتر در ابعاد اجتماعی پاسخگوی نیازهای انسان امروزی‌اند. در این میان فضاهایی که مکان آسایش عمومی باشند و باعث آرامش خاطر انسان شوند، نیز حذف شده‌اند.
در حال حاضر، رانندگی به سرگرمی اصلی مردم تبدیل شده و پیاده روی یک هنر فراموش شده است. در حالی که در گذشته ای نه چندان دور، پیاده روی اصلی بود که معماران و طراحان اصیل برمبنای آن به ساخت و ساز محیط و فضاهای دسترسی در فضای باز شهری می‌پرداختند .
مشکل اساسی فضاهای شهری امروز این است که در عرصه‌های وسیع و پیچیده به آسانی نمی‌توان با محیط شهر "روابط حسی مطلوب و دلپذیر" برقرارکرد. هنوز در بسیاری از فضاهای شهری، به روابط و نیازهای انسانی توجه نشده و برای "حضور و استفاده مردم از فضاهای عمومی"، امکانات مفید و با کیفیت، بسیار محدود و ناچیز است. بنابراین قبل از هرگونه مداخله در سطوح کلان شهری، باید اهداف شکل‌گیری و جایگاه پروژه‌های شهری تعریف شود و شاخصه‌های بصری ادراک محیط و کیفیت فضایی مورد بازشناسی قرار گیرد.
واقعیتی که تاکنون به درستی درک نشده این است که در تجهیز فضاهای عمومی و ارتقای کیفیت محیط، هیچ اقدام مؤثر و هوشمندانه‌ای صورت نمی گیرد مگر اینکه بر مبنای شناخت واقعیت باشد. شعار زیبای "شهر ما ، خانه ما" هنگامی عینیت مییابد که شهروند، تاثیرات آن را در محیط مشاهده نماید . به عبارت دیگر، روابطی آشکار در عملکرد سازمان ها و مدیران شهری با زندگی شهروندان نمود پیدا کند.
این امر با بهبود وضعیت کیفی و کمی پروژه‌های انجام شده در سطح شهر و نیز جلب مشارکت مردم در زمینه حفظ، نگهداری و مراقبت از اموال عمومی شهری صورت میپذیرد.
" جنبش زیبایی شناسی شهری» رویکرد پیشرفته ای است که نه تنها بخاطر زیباکردن، بلکه ترجیحاً به معنای ابزار کنترل اجتماعی از طریق راضی نگهداشتن جمعیت شهری و پاسخگویی به نیاز آنها مورد مطالعه قرار می‌گیرد " . " آغاز فلسفه فکری زیبایی و شهر " قرن نوزدهم میلادی است و امروزه به مفهوم زیباسازی و یادمان‌سازی (هویت سازی) در فضای شهر بکار می‌رود .
لینک اصل خبر در سایت شهرداری شاهرود
نظرات