شهریار تبریز/رضا عالش‌زاده: شهرها در خط مقدم بحران‌های اقلیمی قرار دارند و با موج‌های گرما، سیل‌های فاجعه‌بار و خسارات اقتصادی ناشی از بلاهای شدید آب‌وهوایی مواجه هستند. به‌عنوان شاهدی بر ین مدعا، تنها در سال ۲۰۲۴، مناطق شهری در سراسر جهان اثرات مخرب آب‌وهوایی را تجربه کردند: سیل میلیون‌ها نفر را در آفریقا آواره کرد، خشکسالی اقتصادهای شهری را در آمریکای جنوبی فلج کرد، و طوفان‌ها باعث تخریب گسترده در آمریکای شمالی و اروپا شد. نتایج COP۲۹ به طور مستقیم بر برنامه‌ریزی شهری، معماری و تلاش‌های پایدار تاثیر می‌گذارد. این اجلاس از مجرای اقدامات وسیع از تعهدات شهرها به تامین مالی آب‌وهوا و بازارهای کربن گرفته تا انرژی‌های تجدیدپذیر و ایجاد انعطاف‌پذیری، تصمیمات اجلاس یک نقشه راه برای تبدیل شهرها به قطب‌های نوآوری و سازگاری اقلیمی ارائه می‌دهد. نوشته حاضر نگاهی گذرا به نکات کلیدی COP۲۹ برای محیط ساخته شده و فضاهای شهری آورده می‌اندازد.
ارتقای انعطاف‌پذیری اقلیمی شهرها از طریق مالی
برای اولین‌بار در طی ۱۵ سال گذشته، COP۲۹ یک هدف بلندمدت مالی در حوزه اقلیم معرفی کرده و زمینه موجود برای سرمایه‌گذاری‌های شهری را متحول کرد. بر این اساس، کشورها موافقت کردند که تا سال ۲۰۳۵ سالانه به طور مجموع ۱.۳ تریلیون دلار از جمله با هدف کوتاه مدت ۳۰۰ میلیارد دلار در سال برای حمایت از کشورهای آسیب پذیر هزینه کنند. بودجه مذکور برای کمک به شهرها و مناطق در ایجاد شرایط انعطاف‌پذیر در برابر خطرات آب و هوایی مانند سیل، گرمای شدید و بالا آمدن سطح دریاها و همچنین توسعه پایدار شهری در نظر گرفته شده است. با این حال، هنوز مشخص نشده است که چه درصد از این بودجه مستقیماً به طرح‌های شهری تعلق خواهد گرفت، زیرا در توافقنامه تخصیص برای بخش‌ها یا مناطق تعیین نشده است. علاوه بر این، مناطقی که به سرعت در حال شهرنشینی هستند، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، به منابع بسیار بیشتری برای ارتقاء زیرساخت‌ها و محافظت از ساکنان در برابر تاثیرات آب و هوایی فزاینده نیاز دارند. به طور کلی، قرارداد مالی COP۲۹ تنها یک نقطه شروع حیاتی بوده و برای برآورده کردن واقعی نیازهای مناطق شهری نیازمند تقویت است.
بازارهای کربن به‌عنوان ابزاری برای نوآوری شهری
قدم بزرگ دیگر در COP۲۹ تصویب یک چارچوب جامع برای ایجاد بازار بین‌المللی تجارت کربن بر اساس ماده ۶ موافقتنامه پاریس بود. این مکانیسم به کشورها و نهادها، از جمله شهرها، این امکان را می‌دهد تا با جبرن خسران ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای، برای پروژه‌های آب و هوایی بودجه جذب کنند. برای مناطق شهری، بازار کربن نشان‌دهنده یک مسیر مالی جدید برای حمایت از تلاش برای ایجاد شرایط پایدار است. این بازارها می‌توانند به سرمایه‌گذاری در طرح هایی مانند مقاوم سازی ساختمان‌هایی با مصرف انرژی، سیستم‌های حمل و نقل عمومی کم‌کربن و زیرساخت های سبز شهری کمک کنند. در حالی که این چارچوب یک گام مثبت است، دستورالعمل‌های دقیق برای ثبت و گزارش‌دهی هنوز در دست توسعه هستند و تعیین می‌کنند که آیا بازارهای کربن مقیاس بودجه مورد نیاز را تولید خواهند کرد یا خیر. با این وجود، طرفداران بر این باورند که این بازارها می توانند میلیاردها دلار را به پروژه‌های پایداری شهری جذب کرده و منابع مورد نیاز شهرها را برای نوآوری و سازگاری فراهم کنند.
واکنش به تاثیرات مخرب آب‌وهوایی
فوریت نیاز به انطباق اقلیمی شهرها با رویدادهای ویرانگر سال ۲۰۲۴ که در مسیر تبدیل شدن به گرم‌ترین سال ثبت‌شده قرار دارد، بیشتر نمایان شد. امسال در سراسر جهان، مناطق شهری با بلایای شدید آب و هوایی مواجه شدند. سیل در آفریقا میلیون ها نفر را آواره کرد، در حالی که رانش زمین در آسیا و خشکسالی در آمریکای جنوبی اقتصاد و زیرساخت‌های شهری را مختل کرد. در اروپا و آمریکای شمالی، سیل های ناشی از باران، تلفات جانی و خسارات اقتصادی قابل توجهی را به بار آورد.
این بحران‌های طبیعی نیاز به راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت برای افزایش تاب‌آوری شهری را ضروری می‌سازند. بام‌های سبز، جنگل‌های شهری و پیاده‌روهای نفوذپذیر می‌توانند به مدیریت آب، کاهش گرما و بهبود کلی زندگی به شهرها کمک کنند. چنین رویکردهایی نه‌تنها خطرات آب‌وهوایی را کاهش می‌دهند، بلکه به تنوع زیستی و سلامت عمومی نیز کمک می‌کنند. تاکید COP۲۹ بر سازگاری اقلیمی، پایه‌ای را برای شهرها فراهم می‌کند تا این راه‌حل‌ها را اولویت‌بندی کنند، اگرچه تعهدات ملموس‌تری برای تاب‌آوری شهری موردنیاز است.
مقیاس‌بندی انرژی‌های تجدیدپذیر در مناطق شهری
تعهد COP۲۹ برای سه برابر کردن ظرفیت تولید و مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر جهانی تا سال ۲۰۳۰ به شهرها فرصتی قدرتمند برای کربن‌زدایی سیستم های انرژی خود ارائه می دهد. به عنوان مصرف کنندگان اصلی انرژی، مناطق شهری در قلب این گذار قرار دارند. سرمایه‌گذاری شهرها در حوزه‌های انرژی خورشیدی، بادی و هسته‌ای می‌تواند شهرها را قادر سازد تا وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی را کاهش داده و در عین حال انرژی پاک‌تر و پایدارتری برای ساکنان فراهم کنند.
در این ارتباط، مقاوم‌سازی ساختمان‌های قدیمی‌تر با سیستم‌های انرژی تجدیدپذیر یک اولویت ویژه برای شهرها است، چرا که ساختارهای ناکارآمد بخش قابل‌توجهی از انتشار گازهای گلخانه‌ای شهری را تشکیل می‌دهند. علی‌رغم این پیشرفت‌ها، COP۲۹ موفق نشد تا تعهدات قبلی خود را برای حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی گسترش دهد. منافع موجود در حوزه سوخت‌های فسیلی همچنان بر گفتگوها تاثیر می‌گذارد و پیشرفت در انتقال انرژی جهانی را کند می‌کند. با این وجود، شهرها همچنان رهبران پذیرش انرژی‌های تجدیدپذیر قلمداد شده و نتایج COP۲۹ چارچوبی را برای تسریع این انتقال ارائه می‌دهد.
نوآوری در طراحی شهری پایدار
فناوری‌ها و مواد در حال ظهور نوید ایجاد تغییرات شگرف در محیط ساخته شده را می‌دهند. این نوآوری‌ها از روش‌های ساخت‌وساز کم‌کربن گرفته تا بام‌های سبز و باغ‌های عمودی، ابزارهای جدیدی را برای افزایش پایداری و انعطاف‌پذیری به شهرها ارائه می‌دهند. پیشرفت‌ها در سیستم‌های مانیتورینگ دیجیتال همچنین شهرها را قادر می‌سازد تا مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه‌ای را به طور موثرتری ردیابی کرده و مسیرهای مبتنی بر داده‌ها را برای کاهش رد پای محیطی خود فراهم کنند. معماران و شهرسازان فرصتی منحصربه‌فرد برای ادغام این روش‌ها در طراحی‌های خود دارند تا شهرهایی را ایجاد کنند که نه‌تنها پایدارتر بلکه سالم‌تر و قابل‌زندگی‌تر باشند. با ادامه رشد مناطق شهری، نتایج COP۲۹ بر اهمیت استفاده از نوآوری برای مقابله با چالش‌های آینده تاکید می‌کند.
لازم به توضیح است که COP کنفرانس سالانه تغییر اقلیم سازمان ملل متحد است که سران و نمایندگان بخش‌های دولتی، شرکت‌ها، موسسات مالی، دانشگاهیان، نهادهای مردمی و اصحاب رسانه در آن حاضر می‌شوند و برنامه‌های خود را برای کاهش دمای کره زمین و جلوگیری از اثرات مخرب تغییر اقلیم ارائه می‌دهند.
منبع:
نظرات