تبریز؛ از شهر کتاب ایران تا تلاش برای احیای هویت نشر

شهریار تبریز/وحید یوسفی ؛ در پنجمین نشست تخصصی هفته فرهنگی تبریز در تهران، صنعت چاپ و نشر این شهر کهن بار دیگر مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. این نشست در سالن آسمان تالار ایوان شمس برگزار شد و چهره‌های شناخته‌شده‌ای از جمله جلال شمع‌سوزان و جواد کریم‌نژاد به روایت تاریخ و واکاوی وضعیت فعلی چاپ و نشر تبریز پرداختند.

جلال شمع‌سوزان، نویسنده، پژوهشگر و مدیر موسسه تبریزشناسی در چند بخش کوتاه به روایت فرازهایی از تاریخ‌نگاری نشر وچاپ تبریز پرداخت. در این روایت، عناوینی هم‌چون فاصله معنی‌دار زمانی تاسیس چاپخانه در تبریز و دیگر شهرها، بستر فرهنگی پذیرش اولین‌ها در تبریز، راسته کتابفروشی‌های شیشه‌گرخانه، مشاغل مختلف در اولین چاپخانه‌ها و وجه تسمیه باسمه‌چی، دلیل ترجیح چاپ سنگی بر چاپ سربی در زمان ایجاد چاپخانه در تبریز سخن به میان آورد.

تبریز مهد تمدن و خاستگاه فرهنگ وهنر ایران است به طوری که اولین‌بودن های این شهر نیازمند توجه جدی برای احیای جایگاه در عرصه های مختلف فرهنگی است.

در ادامه جواد کریم‌نژاد، نویسنده و مدیر انتشارات ریتم نیز در سخنانی به تاریخچه صنعت چاپ و چاپخانه در تبریز پرداخت و راسته‌های مختلف کتابفروشی مانند شیشه‌گرخانه، تربیت و فردوسی را مورد بررسی قرار داد.

وی با آسیب‌شناسی وضعیت امروز نشر تبریز می‌گوید: استاندارد کتاب‌های منتشر شده در حال حاضر تبریز، هیچ شباهتی به آن سلیقه، دقت و فخامت کتاب‌های آن دوران ندارد.

کریم نژاد می‌افزاید: تبریز در چند دوره، محل رجوع شهرها وکشورهای مختلف برای چاپ کتاب بوده، به نحوی که تبریز را شهر کتاب ایران می‌شناختند، ولی امروز دیگر از آن جایگاه خبری نیست و تلاش‌های چند ناشر تبریزی و هزینه‌کرد آنها برای حفظ استاندارهای حرفه‌ای نشر مانند ویراستاری، صفحه‌آرایی و طراحی روی جلد نمی‌تواند وجه غالب فضای نشر تبریز تلقی شود.

وی در پایان اظهار امیدواری می‌کند: وجود هفته‌های فرهنگی‌ و یا نمایشگاه‌های کتاب تبریز در شهرهای مختلف می‌تواند به بالا بردن سطح کیفی نشر تبریز کمک کند.

از اولین بودن تبریز در حوزه نشر و چاپ تا چالش‌های امروز این صنعت، مسیری طولانی طی شده است. تبریز، روزگاری شهر کتاب ایران بود، اما امروز نیازمند نگاهی دوباره به ظرفیت‌های مغفول‌مانده خود است. توجه به صنعت نشر و حمایت از آن، ضرورتی انکارناپذیر برای بازگرداندن این شهر به جایگاه شایسته‌اش در عرصه چاپ و نشر است. برگزاری نمایشگاه‌های متعدد کتاب، رویدادهای فرهنگی و همچنین نوسازی تجهیزات چاپخانه‌ها متناسب با فناوری‌های روز، می‌تواند به توسعه این صنعت کمک کند. امید است که با هم‌افزایی میان نهادهای فرهنگی، ناشران و فعالان حوزه چاپ، تبریز بار دیگر به‌عنوان قطب صنعت چاپ و نشر ایران شناخته شود.