دلایل افزایش سکونتگاههای غیر رسمی و راه‌های پیشگیری از آن
برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌ها در بافت فرسوده و سکونتگاههای غیر رسمی باید گونه‌ای باشد که علاوه بر کاهش آثار سوء این محدوده‌ها، از ایجاد و شکل‌گیری سکونتگاههای جدید جلوگیری شود و عواملی که منجر به ایجاد این محدوده‌ها می‌شوند مورد مطالعه و ارزیابی قرار گیرند.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir) محمد علی نائیج – کارشناس نوسازی بافت‌های فرسوده - در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: اسکان غیر رسمی در شهرها بر اثر وجود پیامدهای نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و کالبدی به وجود می‌آیند چراکه پیامدهای کمبود عرضه نسبت به تقاضا در اثر رشد جمعیت، نبود توان مناسب برای تملک مسکن در نواحی داخلی شهرها به علت گرانی قیمت زمین منجر به گسترش فقر شهری و نبود برنامه مناسب برای ساماندهی اقتصادی در محدوده‌ها وگسترش فیزیکی شتابان و نامتعادل شهرها می‌شود.
به گفته وی امروزه وجود این سکونتگاهها منجر به ایجاد چالش‌ها و معضلاتی شده که مشکلات فراوانی برای مسئولان شهری بوجود آورده است.
این کارشناس افزود: سکونتگاههای غیر رسمی به عنوان چالش توسعه پایدار شناخته شده است که با عناوین متفاوتی همچون حاشیه نشینی، آلونک نشینی، سکونتگاههای خودرو و بی‌برنامه و.... معرفی می‌شوند.
به گفته این مدرس دانشگاه نمی‌توان از ویژگی‌های این نواحی شهری تعریف جامع و فراگیری داشت اما در حالت کلی سکونتگاههای غیر رسمی یکی از چهره‌های بارز فقر شهری محسوب می‌شوند.
نائیج اظهار کرد: این سکونتگاهها به صورت بی ضابطه و خارج از برنامه‌ریزی رسمی و قانونی توسعه شهری از تجمع مکانی گروه‌های کم درآمد و فاقد مجوزهای رسمی تشکیل شده‌اند.
وی افزود: از جمله دلایل و عواملی که منجر به ایجاد این‌گونه سکونتگاهها شده کمبود عرضه نسبت به تقاضا بر اثر رشد جمعیت، نبود توان مناسب برای تملک مسکن در نواحی داخلی شهرها به علت گرانی قیمت زمین، گسترش فقر شهری و نبود یک برنامه مناسب برای ساماندهی اقتصادی در محدوده ها است.
این کارشناس بافت فرسوده اظهار کرد: این سکونتگاهها منجر به ایجاد معضلات و مشکلاتی همچون سیما و بافت نامناسب و ناموزون، فقدان امنیت،ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی، روانی، امنیتی، پائین بودن کیفیت محیط زیست، ضعف زیر ساخت‌ها و در نهایت ساختار ضعیف فرهنگی و اجتماعی می‌شوند.
وی با بیان اینکه این مشکلات در سطوح فرهنگی، اجتماعی، امنیتی، فضایی و کالبدی دسته بندی می‌شوند، اظهار کرد: این موقعیت به صورت جداگانه و به اشکال مختلف بر سطح کلی شهر و جامعه تاثیر منفی دارد چراکه این سکونت‌گاها منجر به ایجاد ناهنجاری‌های اجتماعی از جمله جرم و جنایت و موارد مشابه آن می‌شود.
نائیج تاکید کرد: هنگامی که این محدوده‌ها به صورت خودرو و بدون برنامه مکان‌یابی کاربری‌ها و نوع ساختمان‌ها بدون در نظر گرفتن ضوابط و آئین نامه‌های مربوطه شکل می‌گیرد، به طور طبیعی از تاسیسات و زیر ساخت مناسبی هم برخوردار نمی‌شوند.
این کارشناس افزود: این سکونتگاهها علاوه بر ایجاد هزینه‌های مختلف برای شهر منجر به گسیختگی نسبت به کل شهر، ایجاد سیما و بافتی کاملا نامناسب و نامنظم و متفاوت از شهر می‌شوند.
به گفته نائیج با توجه به مشکلات و معضلات ذکر شده و به منظور ارتقای سطح کمی و کیفی زندگی ساکنان این محدوده‌ها از لحاظ کالبدی و اجتماعی و... تدابیر و قوانین بسیار مهمی تصویب و به مرحله اجرا گذاشته شده است اما از بین رفتن تمامی مسائل مربوطه نیاز به زمان دارد.
وی با اشاره به ایجاد ستاد پیشگیری سکونتگاههای غیررسمی در سطح ملی و استانی گفت: این موضوع در حال پیگیری است و با توجه به این که مشکلات و معضلات فقط به این محدوده‌ها منتهی نمی‌شود بلکه تاثیرات آن در سطح شهر و جامعه نمایان و موجب تهدید این جوامع می‌شود.
این کارشناس معتقد است: مهمترین عوامل در توانمندسازی و پیشگیری از ایجاد و شکل‌گیری سکونتگاههای غیر رسمی مهم شامل بازنگری طرح‌های جامع و تفصیلی، همچنین تدوین برنامه‌ها و سیاست‌های جامع‌نگر در نظام برنامه ریزی شهری است.
وی افزود: فراهم کردن تاسیسات و تجهیزات و خدمات مناسب شهری، ایجاد تعادل کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی و در نهایت ارتقای محیط زندگی، ساماندهی اقتصاد محدوده به ویژه در چارچوب فعالیت‌های تجاری، جلوگیری از مهاجرت بی رویه از طریق عمران و آبادانی روستاها، آموزش و ارتقای سطح آگاهی ساکنان در زمینه‌های مختلف از دیگر عوامل جلوگیری از ایجاد این سکونت‌گاه‌هاست.
نائیج دیگر عوامل را همچون ارتقای حقوق شهروندی در این محدوده‌ها، شناسایی مناطق دارای پتانسیل تبدیل به سکونتگاههای غیر رسمی، انجام برنامه‌ریزی مناسب برای ارتقای سطح این محدوده‌هاعنوان کرد.
وی با ابراز امیدواری از برنامه‌ریزی‌های متنوع و مدون و انجام مطالعات توانمندسازی سکونتگاههای غیر رسمی و به ویژه پیگیرهای مستمر برای اجرایی شدن مطالعات گفت: امیدواریم بتوانیم شاهد تحول عظیمی در ارتقای کمی و کیفی زندگی ساکنان این محدوده‌ها باشیم.
نظرات