ضرورت تبدیل بافتهای فرسوده به فضاهای شهری پویا
خداداد مقبلی: موضوع بافت های فرسوده سالهاست در جهان مورد توجه سازمان های دولتی و نیز متخصصانی چون شهرسازان و معماران قرار گرفته است و به صورت های متفاوت با آن برخورد می شود.
به گزارش بنانیوز(BanaNews.ir)، در حال حاضر بسیاری ازشهرهای کشور با مسئله‌ای به نام بافت های فرسوده مواجه هستند.استان کرمان نیز از این قاعده مستثنی نیست .این بافت ها اغلب هسته های قدیمی شهرها هستند که روزی از رونق اقتصادی زیادی برخوردار بودند و به مرور زمان دچار فرسودگی و عدم کارایی شده اند از این رو دارای مسائل و مشکلات فراوانی هستند از طرفی واقعیت‌های زندگی مدرن امروزی و تأثیر آن بر علایق و نیازهای انسانی و متعاقباً بالا رفتن سطح مطلوب زندگی باعث شده است که بافتهای تاریخی شهرها، رفته رفته رونق گذشته خود را از دست بدهند و به مکان‌هایی ناامن و نامطلوب و عاری از کیفیت‌های مناسب برای زندگی شهری امروزی تبدیل شوند.
تحولات سریع و ناگهانی و نیز گسترش و توسعه شهر سبب شده است که نوعی عدم تعادل و تناسب میان بافت جدید و قدیم شهر به وجود آید و ارتباط بین این دو بافت، به تدریج در حال ضعیف شدن و گسیختگی باشد و باید توجه داشت که بخشی از بافت فرسوده را بافت تاریخی تشکیل می‌دهد و این امر کارکرد و برنامه‌ریزی در این زمینه را مشکل کرده است که باید محتاطانه در این زمینه گام برداشت.
حل مشکلات بافت های فرسوده، نیازمند برخوردی صحیح و روشی مناسب است. بهسازی، نوسازی و یا بازسازی گونه های متفاوتی از مداخله در بافت های فرسوده و مسأله دار است که با روش های اجرایی متفاوت در کشورهای مختلف به مورد اجرا گذارده شده و هر یک به گونه ای آن را تجربه کرده اند.
به نظر می رسد در بافت های فرسوده با توجه به وسعت دامنه و شدت مسائل گریبان گیر این بافت ها ،کارآمدترین رویکرد که بتوان برای مواجهه با کاستی ها و نارسائی ها اتخاذ کرد، مداخله بخش خصوصی با حمایت دولت است.
امروزه بافت قدیمی شهرها به دلیل بافت سنتی، فرسودگی واحدهای مسکونی، عدم سهولت دسترسی، ضعف زیرساخت ها،مشکلات زیست محیطی و.. مسیر رکود و عقب ماندگی را طی می کنند که باید توجه داشت برای رفع مشکلات اینگونه بافتها، طرح هایی در قالب مرمت، بازسازی، نوسازی، احیاء و بهسازی در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی در کشورهای مختلف تهیه و اجرا شده است. شیوه برخورد با این بافت ها متأثر از دیدگاه های فلسفی، در شهرسازی متفاوت بوده است. در دهه های اخیر، احیاء بافت های قدیمی و فرسوده شهرها و اعیان سازی به همراه حفظ و احیاء شهر قدیمی و هماهنگی بین بافت جدید و قدیم با تأکید بر هنجارها و ارزش های اجتماعی شدیدا مورد توجه قرار گرفته است.
کشور ایران نیز به واسطه قدمت تاریخی زیاد با این معضل دست به گریبان است و باید توجه داشت که بخشی از بافت های تاریخی آن را بافت فرسوده تشکیل می‌دهد.
افزایش مشارکت های مردمی
تا کنون طرح های زیادی برای حل این معضل در کشور ارایه شده اما نقش مردم در این طرح ها چندان پررنگ دیده نشده است و در این طرح ها مشارکت مردم کمرنگ دیده شده است در حالی که باید از پتانسیل های موجود در شهر و محلات، که مردم عناصر اصلی آن هستند، به صورتی منطقی و عملی بهره ببریم.
اگر چه تسطیع و آماده نمودن محله های قدیمی برای ساخت و ساز و از نظر تئوریک شدنی است اما بعضی از این کوچه های پیچ در پیچ جرئی از تاریخ ، فرهنگ و هویت ما هستند که از نیاکان ما به ارث رسیده اند و باید در راستای حفظ آن بکوشیم و این موضوع تلاش عالی می طلبد.همه مسئولان و مردم در این زمینه نیز وظیفه‌ای دارند که اگر به وظیفه خود عمل نکنیم بافت فرسوده شهرمان تبدیل به مکانی و یا محله‌ای ناامن در دل شهر می‌شود.
حال که دولتمردان اهمیت و ضرورت اقدام به موقع برای تبدیل بافت های فرسوده به فضاهای شهری پویا را به درستی دریافته‌اند ، در این راستا امکاناتی نظیر تسهیلات کم بهره و تخفیف در صدور پروانه ساخت ارائه می‌کنند تا رونق گذشته را به این بافت ارزشمند شهر که دارای امکانات زیرساختی نظیر آب، برق، گاز و مخابرات است برگردانند و شهروندان می‌توانند با استفاده از این حمایت همه‌جانبه دولت و استفاده از وجود زیرساخت‌ها در بافت قدیم شهر با هزینه هایی به مراتب کمتر در این محدوده صاحب خانه شوند.
با توجه به آن که تصمیمات اتخاذ شده و تسهیلات و امکاناتی که ممکن است برای محدوده بافت فرسوده در نظر گرفته شود ، در روند زندگی ساکنان محدوده های فرسوده تاثیر بسزایی دارد لذا مشخص کردن محدوده بافت فرسوده و تدقیق آن سبب شناسایی بهتر و ایجاد شناخت کامل تری نسبت به بافت می شود که نتیجه آن در تخصیص مناسب منابع برای نواحی و استفاده بهینه از آن منابع و برنامه ریزی برای آینده منابع مشاهده می شود.
بافت فرسوده استان کرمان بیش از ۵ هزار و ۳۰۰ هکتار است که در حقیقت بستر آماده ای برای اجرای پروژه ها و مسکن است.
کل شهرهای شمال استان ۵۷ شهر است که ۴۳ شهر زیر ۱۲۰۰۰ نفر جمعیت و ۱۱ شهر بین ۱۲۰۰۰ نفر و ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت و ۳ شهر با جمعیت بالای ۱۰۰۰۰۰ نفر است.
از تعداد ۴۳ شهر زیر ۱۲۰۰۰ نفر جمعیت ، ۱۷ شهر دارای محدوده مصوب بافت فرسوده و ۲۶ شهر فاقد محدوده مصوب بافت فرسوده است.
از۱۱شهر با جمعیت بین ۱۲۰۰۰ نفر و ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت ، ۸ شهر دارای محدوده مصوب بافت فرسوده شهری است.
بر همین اساس چندی پیش مطالعات راهبردی،شناخت تفصیلی حوزه ها و تعریف پروژه و امکان سنجی در شهرهای کرمان ، سیرجان و رفسنجان انجام شد .نتیجه آنکه در سال ۹۰ مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال، در سال ۹۱ مبلغ ۲۵۰ میلیون ریال و در سال ۹۲ مبلغ ۳۰۰ میلیون ریال تسهیلات برای ساخت هر واحد در بافتهای فرسوده استان پرداخت شده است.تا کنون نیز ۵ هزار و ۸۶۹ فقره تسهیلات پرداخت شده است.
در حال حاضر هم دولت در نظر دارد تا پایان برنامه ششم یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحد مسکونی واقع در بافت های قدیمی و مسکونی در سراسر کشور را بازسازی کرده و این واحدها را در اختیار زوج های جوان و کم درآمد قرار دهد. همچنین قرار است وام ۵۰ میلیون تومانی ساخت مسکن در بافتهای فرسوده نیز در اختیار زوج‌های جوان فاقد مسکن قرار گیرد.از طرف دیگر بر اساس رایزنی شرکت عمران بهسازی شهری ایران با شورای عالی بانک‌ها در دستورالعمل جدید پرداخت تسهیلات به نوسازی بافتهای فرسوده ، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی موظف است به میزان ۹ درصد سود تسهیلات مسکن و مابه‌التفاوت سود ۱۰ درصد متقاضی در ودیعه اسکان موقت تا سقف سود مصوب تسهیلات بخش مسکن در سال‌های ۹۳ و ۹۴ را از محل اعتبارات قانون هدفمند کردن یارانه‌ها در لایحه بودجه سنواتی برای پرداخت به بانک های عامل منظور و تضمین نامه مورد قبول بانک مرکزی صادر کند.
بنابراین با این توضیح بانک ها برای پرداخت این تسهیلات مشکلی ندارند وزیر ساخت های لازم برای نوسازی و بازسازی بافت فرسوده کاملا محیاست. احتمالا قانون نوسازی و بازسازی بافت فرسوده از سال آینده عملی خواهد بود و برابر تصمیمی که در وزارت راه و شهرسازی گرفته شده است از سال آینده تسهیلات خیلی خوبی برای نوسازی بافت فرسوده به متقاضیان مسکن به خصوص انبوه سازان در این بخش پرداخت خواهد شد تا بافت فرسوده از این حالت خارج شود.
کمی همت می‌طلبد تا با استفاده از خدمات دولت بافت فرسوده شهرمان را به محلی زیبا و مقاوم تبدیل کنیم.
پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی
نظرات