ثبت جهانی جنگل های هیرکانی (Hyrcanian Forests) در لیست میراث جهانی یونسکو

• سه شنبه 30 مرداد 1397
• 0 نظر

ثبت جهانی جنگل های هیرکانی (Hyrcanian Forests) در لیست میراث جهانی یونسکو

به گزارش روابط عمومی حفاظت محیط زیست گیلان جلسه هماهنگی برنامه ریزی ثبت جنگل های هیرکانی استان در اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان با حضور معاون فنی و کارشناسان اداره کل و روسای ادارات مربوطه برگزار گردید .
با توجه به برنامه ششم توسعه در راستای تهیه، تدوین و اجرای برنامه ‌عمل حفاظت و مدیریت از مناطق چهارگانه ‌محیط زیست با رویکرد بهره‌گیری از ظرفیت‌های داوطلبانه و اولویت استفاده از جوامع محلی و سازمان‌های مردم نهاد توسط سازمان حفاظت محیط زیست، فرصت بی نظیر ثبت جنگل های هیرکانی در لیست میراث جهانی یونسکو در سال جاری فراهم شده است.

جنگل های هیرکانی نوار بلندی به طول ۸۵۰ کیلومتر هستندکه از جلگه گرگان تا قسمتی از کشور آذربایجان کشیده شده اند. نام این جنگل ها از نام قدیم گرگان که در گذشته هیرکان Hyrcan خوانده می شد، گرفته شده است. منطقه ای جنگلی در کرانه دریای خزر و شمال رشته کوه البرزکه غنا و تنوع زیستی، گونه های بومی، نادر و منحصر به فرد گیاهی و جانوری و زیبایی حیرت انگیز طبیعی اش چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند.

از جنگل های هیرکانی با نام فسیل زنده یا موزه ی طبیعی یاد می شود (بسیاری از گونه های گیاهی موجود در این جنگل ها به صورت فسیل در اروپا پیدا می شوند که از آن جمله می توان به قدیمی ترین گیاه آوندی دنیا اشاره کرد). شواهد نشان می دهند که سابقه تاریخی این جنگل ها به دوران سوم زمین شناسی (ژوراسیک) یا همان عصر دایناسورها بازمی گردد. اهمیت این سابقه طولانی را زمانی متوجه می شویم که می فهمیم در عصر یخبندان به غیر از جنگل های هیرکانی که به دلیل قرار گرفتن بین رشته کوه البرز و دریای خزر از اقلیم معتدلتری برخوردار بودند، تمامی جنگل ها نابود شدند. از همین رو است که جنگل های هیرکانی را مادر جنگلهای جوان اروپا و شمال آمریکا می دانند.

مطالعات انجام شده ۵ تیپ کلان اقلیمی را در بهشت هیرکان شناسایی کرده اند که عبارتند از: اقلیم خیلی مرطوب، اقلیم مرطوب، اقلیم نیمه مرطوب، اقلیم مدیترانه ای و اقلیم خشک که هر کدام ازین اقلیم ها بر حسب فاکتورهای اقلیمی نظیر تراکم جنگل های انبوه یا تنک، جهت شیب، نسبت فاصله با دریای خزر و دیگر فاکتورها، خود به خرده اقلیمهای زیادی تقسیم می شوند که این مسئله موجب شده این جنگل ها در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد باشند و حفاظت از آن ها را به عنوان گنجینه ای ملی بر ما واجب کرده است.

در جنگل های معتدل و مختلط هیرکانی به دلیل حاصلخیزی خاک، تغییرات دما و بارندگی‌های متعدد که از حدود ۶۰۰ میلیمتر در شرق (گرگان) تا ۲۰۰۰ میلیمتر در غرب (حوالی آستارا) در نوسان است گونه های گیاهی زیادی وجود دارد. بیش از ۸۰ گونه درختی پهن برگ، ۴ گونه سوزنی برگ و ۵۰ گونه درختچه‌ای تاکنون در آن شناسائی شده است. از مهم ترین گونه های گیاهی در جنگل های هیرکانی در بین درختان می توان به راش، ممرز، بلوط، توسکا، انجیلی، افرا، نمدار، بارانک، نارون، زبان گنجشک، انجیر، لرگ و سرخدار و در بین گونه های درختچه ای به آلوچه وحشی، انار، شمشاد، ولیک، ازگیل، جل، خاس، گالش انگور، سیاه تنگرس طبی و خردمندی، درمیان گونه های جانوری می توان به پلنگ، گراز، خرس، گرگ، مارال، روباه شغال، سمور، سیاه گوش،خرگوش،موش جنگلی،راسو، قوچ، سنجاب، شوکا، کل، بز و درمیان ساکنان  آسمانی زیباترین جنگل های زمینی، بهشت هیرکان، یعنی پرندگان می توان به توکا، دارکوب،سار، سینه سرخ، سسک، چرخ ریسک، قرقاول، سهره،بلدرچین، قوش، دال(کرکس)، کبک، اردک نوک پهن و اردک اره، کبوتر جنگلی، عقاب و جغد اشاره کرد .

ثبت جنگل های هیرکانی در لیست میراث جهانی یونسکو از قبل از سال ۲۰۰۱ مورد توجه دولت ایران بوده و به یکی از اولویت های ایران در سال ۲۰۱۷ تبدیل شد. در مجموع تعداد ۱۲ سایت در سه استان گیلان، مازندران و گلستان با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، سازمان محیط زیست، سازمان جنگلها و مراتع و دانشگاه تربیت مدرس برای ثبت در لیست میراث جهانی یونسکو پیشنهاد شده است. سه سایت پیشنهادی در این لیست در استان گیلان واقع شده اند که عبارتند از مناطق حفاظت شده لیسار، گشت رودخان و سیاهرود رودبار. این سایتها جزء غربی ترین، شمالی ترین، پربارش ترین و مرطوب ترین بخشهای جنگل های هیرکانی محسوب می شوند که از تنوع گونه های گیاهی و جانوری بی نظیری برخوردار بوده و از جمله مناطق با تنوع زیستی بالا در استان گیلان محسوب می شوند. ثبت  این جنگل ها در لیست میراث جهانی یونسکو مزایا و فوائد بسیاری برای جوامع محلی و منطقه ای و برای کشور ایران در پی خواهد داشت.

وقتی یک اثر در فهرست جهانی این سازمان ثبت می‌شود همه اعضای کنوانسیون ۱۹۷۲ که ۱۹۱ کشور عضو آن هستند و ۱۰۹۲ اثر طبیعی، فرهنگی، ترکیبی و منظر فرهنگی از ۱۶۷ کشور در فهرست آن جای گرفته است، متعهد هستند با مشارکت جهانی از آن مراقبت کنند.

اعتبار ناشی از پیوستن به کنوانسیون و داشتن محوطه‌هایی که در فهرست میراث جهانی ثبت شده‌اند، عاملی است که سبب افزایش توجه و آگاهی کشورهای عضو نسبت به حفاظت از این میراث می‌شود. حفاظت از این آثار در زمان جنگ به عنوان مکان‌های امن و معرفی حرفه‌ای و شایسته آثار به زبان‌های مختلف در کشورهای جهان که زمینه ساز شکل‌گیری مقاصد مهم گردشگری دنیا شده و معمولاً در اقتصاد کشورها و جوامع محلی نقش بسزایی دارد، از جمله نتایج مثبت و مهمی است که از این اتفاق مهم جهانی حاصل شده است.

بارزترین امتیاز پذیرش کنوانسیون میراث جهانی، پیوستن و تعلّق یافتن به جامعه‌ای است که آثاری را می‌ستایند و پاس می‌دارند که از اهمیت جهانی برخوردار هستند و تجلّی دنیایی از نمونه‌های خارق‌العاده تنوع فرهنگی و غنای طبیعی به شمار می‌روند.

یکی از مزایای مهم پذیرش کنوانسیون، خاصه برای کشورهای در حال توسعه، دستیابی به صندوق میراث جهانی است. به منظور شناسایی، حفاظت و معرفی محوطه‌های میراث جهانی، سالانه اعتباری در اختیار کشورهای عضو قرار می‌گیرد. همچنین در مواردی که آسیب‌های انسانی یا طبیعی به محوطه‌ها وارد می‌شود، کمک‌های فوری برای تعمیر این آسیب‌دیدگی‌ها در اختیار کشورهای عضو قرار می‌گیرد. در مورد فهرست میراث جهانی در خطر نیز توجه و کمک‌های مالی ملی و بین‌المللی بر محافظت از این محوطه‌ها که به طور خاص در معرض خطر قرار دارند، اختصاص می‌یابد.

امروزه مفهوم میراث جهانی تا به آن حد پذیرفته شده که محوطه‌هایی که در فهرست میراث جهانی ثبت شده‌اند، عاملی برای جذب کمک‌های بین‌المللی به شمار می‌روند و به همین سبب می‌توانند از منابع گوناگون، کمک‌های مالی متعلق به طرح‌های حفاظت از میراث جهانی دریافت کنند. علاوه بر این، محوطه‌هایی که در فهرست میراث جهانی ثبت شده‌اند، از طراحی و اجرای برنامه‌های جامع مدیریتی سود می‌برند، برنامه‌هایی که اقدامات محافظتی و شیوه‌های نظارتی متناسبی را شامل می‌شود. به منظور حمایت از این طرح‌های جامع، متخصصان، آموزش‌های فنی لازم را به تیم‌های بومی مدیریت محوطه‌ ارائه می‌دهند.

بنابراین ثبت جنگلهای هیرکانی در لیست میراث جهانی یونسکو می‌تواند سهم زیادی در معرفی حرفه ای و شایسته ی طبیعت، فرهنگ و تمدن ایران علی الخصوص گیلان به زبان های مختلف در سطح بین المللی داشته و موجب جذب گردشگر و رونق اقتصادی برای این استان و جوامع محلی نزدیک به این سایت ها باشد.  و حفاظت از این مناطق را در سطح بین المللی ارتقاء بخشد.