پیشگیری از گسترش حاشیه نشینی با تمرکززدایی در توزیع امکانات

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی شورای اسلامی شهر مشهدمقدس، رمضانعلی فیضی رئیس کمیسیون مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورا با بیان اینکه توسعه شتابان شهرنشینی از جمله مهمترین تحولات اجتماعی ایران در نیم قرن اخیر بوده، به طوری که جابه جایی نسبت جمعیت شهرنشینی با روستانشینی در این قرن چهره کشور را دگرگون کرده است، اظهارکرد: کاهش ۴۰درصدی سهم جمعیت روستایی و افزایش جمعیت شهرنشینی از ۳۰ درصد درسال ۱۳۳۵ به ۷۰ درصد در سال ۱۳۹۵ علاوه بر ناهنجاری های اجتماعی، فرهنگی، نابه‌سامانی های کالبدی و زیست محیطی را در زمینه مدیریت شهری ایجاد کرده که یکی از این چالش‌ها «حاشیه نشینی» است.

فیضی افزود: در واقع حاشیه‌نشینی پدیده‌ای اجتماعی و خودساخته است که انسان با بی‌برنامگی سبب ایجاد آن می‌شود و هم‌اکنون بخش عظیمی از شهرهای جهان به ویژه در کشورهای درحال توسعه را درگیر کرده است.

وی خاطرنشان کرد: کلانشهر مشهد هم با برخورداری ۴ درصدی از جمعیت کل کشور و نصف جمعیت استان خراسان رضوی، با سه میلیون و دویست هزار نفر، به عنوان دومین شهر پرجمعیت کشور از این قاعده مستثنا نبوده و با ۳۰ درصد جمعیت حاشیه نشین (سکونتگاه غیر رسمی پیرامون شهر) در مساحتی به وسعت ۱۰ درصد محدوده شهر مشهد، به عنوان پرجمعیت ترین شهر کشور از لحاظ میزان حاشیه نشین است.

فیضی با اشاره به اینکه در این میان رشد ۷۲/۱در صدی جمعیت مشهد در بین سال های ۹۰ تا ۹۵ موجب برتری مشهد در کشور شده است، خاطرنشان کرد: در این مدت ۲۵۰.۰۰۰ نفر، معادل جمعیت شهر سبزوار، به شهر مشهد افزوده شده‌اند که غالب این افزایش جمعیت مربوط به مهاجرت به شهر مشهد است و بیشتر این جمعیت نیز در مناطق حاشیه شهر اسکان یافته‌اند.

رئیس کمیسیون مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد تصریح کرد: با نگاهی به نمودار رشد جمعیت و حاشیه‌نشینی در مشهد که در این گزارش آمده، می‌‎توان دریافت که نسبت حاشیه نشینی یک به ده در سال ۱۳۴۵ به یک به سه در سال ۱۳۹۵ رسیده که این موضوع نشان‌دهنده رشد افسار گسیخته حاشیه شهر مشهد و پیشی گرفتن شهرنشینی از شهرگرایی در این شهر است؛ از سوی دیگر حاشیه شهر مشهد به تنهایی از جمعیت ۹ استان دیگر بیشتر است که ضرورت توجه نگاه ملی را به این بافت از شهر مشهد دو چندان می‌کند.

فیضی ریشه حاشیه‌نشینی را نهفته در نابرابری اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نهفته دانست و گفت: موضوع نابرابری یک مسئله جهانی است که متاسفانه این بیماری گریبان بیشتر شهرهای بزرگ کشورمان را گرفته و مدیریت ضعیف شهری آتش آن را شعله ورتر ساخته است؛ مهاجرت گاه به دلیل فقیر شدن مردم متن شهر و ناتوانی در تامین نیازهای اساسی یا به منظور پیدا کردن کار و دریافت امکانات رفاهی اجتماعی مناسب‌تر از روستاها و شهرهای کوچک به سمت کلانشهرها انجام می‌پذیرد.

وی رشد بی رویه حاشیه نشینی در مشهد را تهدیدی دانست که خطر آن کمتر از آلودگی هوای شهر،‌ کم آبی و ترافیک آن نیست و گفت: تولید ۷۰ درصدی آسیب های اجتماعی در حاشیه شهر و انتشار این آسیب‌ها مانند موجی، زندگی تمام شهروندان را تحت تاثیر قرارمی دهد.

فیضی در ادامه اظهارکرد: مشکلات حاشیه‌نشینی در دو وجه پیشگیری و درمان، قابل پیگیری است؛ در بعد پیشگیری باید سیاست تمرکززدایی در توزیع امکانات را درپیش گرفت. وقتی تمام امکانات به شهرهای بزرگ اختصاص داده شود، طبیعی است گرایش به سمت آن ها نیز زیاد خواهد بود.

وی افزود: با نگاهی به بودجه شهرداری تهران و شهرهای بزرگ و بودجه های عمرانی استانی متوجه می‌شویم که بودجه یک شهر از بودجه کل استان بیشتر است؛ به طور مثال بودجه شهرداری تهران با مبلغ ۱۷۸۰۰ میلیارد تومان نزدیک به دو برابر بودجه عمرانی کل کشور بوده است و این یعنی ایجاد جاذبه بسیار زیاد برای مهاجرت به تهران و در نتیجه افزایش حاشیه‌نشینی در پایتخت. این موضوع در استان هم مصداق دارد؛ بودجه عمرانی استان در سال ۹۷ ،۱۱۵۲ میلیارد تومان وبودجه عمرانی شهرداری مشهد۱۹۳۲میلیارد تومان است.

فیضی گفت: در بعد دوم می‌توان از طریق توانمندسازی ساکنان و اهالی واقع در حاشیه شهرها با کمک تمامی متولیان این حوزه گام برداشت؛ در این زمینه باید حاشیه‌نشینان توانمندی های یک زندگی مطلوب را فرا بگیرند تا بتوانند زندگی خود را اداره کنند وخود را در فرهنگ شهری شریک بدانند.

عضو شورای شهر مشهد خاطرنشان کرد: راهبرد توانمندسازی به دنبال بهبود شرایط زندگی جوامع حاشیه شهر است تا مردم این فرصت را پیدا کنند که با مشارکت، محل زندگی خود را با توجه به نیازهایشان بهبود بخشند؛ این مهم به تنهایی از عهده هیچ نهاد و سازمانی بر نخواهد آمد و برای تحقق آن باید تمامی سازمان ها، امکانات خود را بدون موازی کاری و در کنار مردم بسیج کنند.