شهروندان؛ رکن اصلی تدوین برنامه راهبردی اصفهان۱۴۰۰

شهری که در آن زندگی می کنیم، تنها شامل ساختمان‌ها و خیابان‌ها نیست، بلکه سرمایه‌های مادی و غیرمادی در آن وجود دارد که باید با برنامه‌ریزی صحیح از این داشته‌ها استفاده کرد تا فضایی مناسب برای زندگی شهروندان ایجاد شود.

مشروح گفت و گوی خبرنگار ایمنا با «سعید فردانی» مدیر برنامه‌ریزی و بودجه شهرداری اصفهان را در خصوص برنامه اصفهان ۱۴۰۰ و بایدها و نبایدهای آن در ادامه می‌خوانید:

ضرورت تدوین برنامه برای شهر چیست؟

شهر انباشته از سرمایه‌های مادی و غیر مادی است که فرصت‌های توسعه شهر و رفاه را برای شهروندان فراهم می‌کند، بنابراین اتحاد و همسویی بین مدیران، برنامه‌ریزان و شهروندان می‌تواند آن را به فضای دوست‌داشتنی و خاطره‌انگیز تبدیل کند.

برنامه‌ریزی برای شهر فرایندی است که ضمن تقویت اتحاد و همسویی بین ارگان‌ها و سازمان‌های مختلف، به حل معضلات و مشکلات شهر به صورت هدفمند کمک کرده و با ایجاد ارزش افزوده برای شهر سبب رونق اقتصادی شهر و بهبود ویژگی‌های اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی آن می‌شود. وجود برنامه برای شهر برای سازمان‌های گسترده‌ای چون شهرداری این امکان را می‌دهد که به شیوه‌های خلاق و نوآور روی آورده و برای شکل دادن به آینده خود به صورت انفعالی عمل نکند. همچنین از انجام کارها به صورت سلیقه‌ای پرهیز می‌شود و خرد محوری جمعی را جایگزین سلیقه محوری می‌کند.

آیا مردم در سیر تدوین برنامه اصفهان ۱۴۰۰ نقشی داشته‌اند؟

شهروندان ذی‌نفع اصلی در تدوین برنامه‌های شهری به شمار می‌آیند. از این رو از همان ابتدای تدوین برنامه اصفهان ۱۴۰۰ هدف آن بود تا شهرداری اصفهان با آگاهی حداکثری از نیازها، ایده‌ها و برداشت ‌ های شهروندان، نظرات آنها را در تدوین برنامه لحاظ کند ، از این رو از همان ابتدای مراحل تهیه این برنامه، اتاق فکر مجازی شکل گرفت تا شهروندان بتوانند به طور مستقیم شهرداری را در جریان نظرات و مشکلات خود بگذارند.

همچنین طرح‌های پژوهشی در قالب پروژه نیازسنجی از سوی معاونت برنامه‌ریزی تعریف شد تا مشکلات و اولویت‌های هر محله را به طور مکان‌مند از سوی ساکنان مورد بررسی قرار می‌داد. تمامی این مشکلات و نظرات در قالب گروه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت توسط تیم کارشناسی و نخبگان دانشگاهی و پس از بررسی‌های بسیار پروژه‌ها و برنامه‌های اصفهان۱۴۰۰ را تشکیل داد، بنابراین شهروندان اصفهانی یکی از ارکان اصلی در تدوین برنامه راهبردی اصفهان۱۴۰۰ بوده‌اند.

اولویت‌های برنامه اصفهان ۱۴۰۰ کدامند؟

با توجه به معضلات شهر اصفهان، کاهش آلودگی هوا با تمرکز بر افزایش جذابیت و کیفیت‌های سیستم‌های حمل و نقل عمومی در کنار مدیریت تقاضای سفر، توجه به مدیریت هوشمند فضای سبز و اجرای طرح‌های محرک توسعه برای نوسازی و بهسازی بافت فرسوده به عنوان اولویت‌های برنامه اصفهان۱۴۰۰ مطرح شد.

جهت‌گیری برنامه اصفهان۱۴۰۰ به کدام سمت و سو است؟

برای برنامه راهبردی اصفهان۱۴۰۰ در سطح راهبردی چهار هدف و ۹ سیاست کلان، ‌شش ارزش کلیدی، ۲۲ هدف خرد و ۴۳ راهبرد مطرح شده است. جهت‌گیری برنامه چنین بوده که تا حد امکان از برنامه‌ریزی سازمانی به سمت برنامه‌ریزی بر اساس نتایج و پیامدها حرکت کنیم.

برنامه اصفهان۱۴۰۰ نسبت به برنامه‌های گذشته شهرداری چه مزیت ویژه‌ای دارد؟

یکی از مزیت‌های اصلی برنامه راهبردی اصفهان۱۴۰۰بهره‌گیری از چهار دوره برنامه قبلی شهرداری اصفهان در تهیه برنامه‌های شهری و همچنین بهره‌گیری از تجربیات سایر شهرهای جهان در تدوین برنامه‌های راهبردی است، به همین منظور این برنامه با نگاه جامع به شهر و شهرداری تدوین شد و  برخلاف برنامه‌های گذشته تمرکز خود را از روی شهر و فعالیت‌های عمرانی برداشته و از نگاه بخشی و وظیفه‌ای پرهیز کرده است.

همچنین برنامه‌ها و پروژه‌های موجود در برنامه اصفهان۱۴۰۰ با تمرکز بر زیرساخت‌های پژوهشی، تشکیل هیئت‌های اندیشه‌ورز و اتاق‌های فکر با حضور نخبگان دانشگاهی و شهروندان بر خلاف گذشته، صرفا در حوزه سخت‌افزاری نبوده و در بخش‌های عمرانی، خدماتی و ترافیکی و در بخش‌های فرهنگی، هنری و اجتماعی نگاه نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را به صورت توامان مورد توجه قرار داده است.

برنامه اصفهان۱۴۰۰ بر اساس دو رویکرد هدف سو و مشکل سو و با تاکید بر سه رکن شهر، شهروندان و مدیریت شهری تدوین شده، همچنین در فرایند برنامه‌ریزی پیشرفت شهر و تحول شهرداری و حرکت از برنامه‌ریزی سازمانی به سمت برنامه‌ریزی بر اساس نتایج و پیامدها مد نظر بوده است . تدوین برنامه اصفهان ۱۴۰۰ توسط مدیران و کارشناسان شهرداری با استفاده از ظرفیت‌های بیرونی و زمینه‌سازی استقرار نظام مدیریت و ارزیابی عملکرد در سطوح و پیامدها، ‌نتایج و عملکردها انجام شده است.

اشاره‌ای به طرح‌های کلید خورده برنامه اصفهان ۱۴۰۰ داشته باشید.

از جمله طرح‌های کلید خورده در برنامه اصفهان۱۴۰۰، بهبود فرایندهای تعریف، تصویب، زمانبندی و کنترل پروژه است و بدین منظور نرم‌افزار سامانه گردش اطلاعات و مدیریت پروژه‌های شهری در شهرداری «سیگما» راه‌اندازی شده است. در سامانه سیگما تمام مراحل تعریف تا تصویب پروژه، در نظر گرفته شده و مناطق و معاونت‌ها پروژه‌های جدید سال آینده را مرتبط با شاخص‌ها و اهداف برنامه اصفهان ۱۴۰۰ تعریف و برای تصویب نهایی به معاونت‌های مربوطه ارسال می‌کنند تا پس از آن، برنامه‌ریزی برای زمان‌بندی پروژه انجام شود.

این سامانه که بر اساس استانداردهای PMBOK و PRINCE تدوین شده است، با سایر سامانه‌های شهری موجود در شهرداری اعم از سامانه‌ بودجه، مالی و حسابداری در ارتباط بوده و در زمینه ارائه گزارش‌های لحظه‌ای بسیار مفید است.

از جمله طرح‌های کلید خورده در برنامه راهبردی اصفهان۱۴۰۰ می توان به طرح‌هایی اشاره کرد که در محلات محروم و نسبتا فرسوده شهری انجام شده یا همچنان در حال انجام است. به عنوان مثال طرح توسعه آستانه مقدسه حضرت زینب(س)  و ساماندهی خیابان‌های اطراف در منطقه ۱۴ شهرداری اصفهان از جمله این طرح‌ها است.

این طرح در قالب بازآفرینی شهری که سال گذشته از سوی دولت مطرح شد با هدف احداث مرکز توسعه شمال شهر اصفهان انجام گرفته و پس از اتمام بر صد هکتار از بافت فرسوده منطقه ۱۴ تاثیر مثبت خواهد گذاشت و علاوه بر ایجاد شور و نشاط، تحولات اجرایی زیادی در خیابان‌ها و محلات ایجاد خواهد کرد. در حال حاضر مرحله اول عملیات اجرایی حرم حضرت زینب (س) در روزهای پایانی سال ۹۶ با تکمیل اسکلت نهایی گنبد و مناره‌ها به پایان رسیده و با توجه به برنامه‌ریزی انجام‌ شده امیدواریم در نیمه سال ۹۷ حرم اصلی حضرت زینب (س) به بهره‌برداری برسد.

پروژه‌های برنامه اصفهان ۱۴۰۰ کدامند؟

پروژه‌های برنامه اصفهان۱۴۰۰ در قالب سه گروه طرح‌ها و پروژه‌های شاخص، پروژه‌های مناطق و اقدامات طرح تحول شهرداری اصفهان مطرح شده است.

در خصوص بخش طرح‌ها و پروژه‌ها و اقدامات شاخص باید گفت که این گروه شامل پروژه‌های زیرساختی در زمینه‌های حمل‌ونقل، محیط زیست، فرهنگ و... است که دارای کارکردی فراشهری و فرامنطقه‌ای هستند. از مهم‌ترین ویژگی این طرح‌ها و پروژه‌ها نوآوری، محرک توسعه و در راستای حل مسائل کلیدی شهر است.

در گروه طرح‌ها و پروژه‌های مناطق ۱۵گانه، پروژه‌ها در مقیاس دوساله و بر اساس مشکلات مناطق، پیشنهاد و جمع‌بندی شده‌ است؛ این پروژه‌ها از جنس توسعه‌ای بوده و بازنگری آنها به صورت سالیانه انجام می‌پذیرد. در خصوص گروه پروژه‌ها و اقدامات طرح، باید گفت این پروژه‌ها در راستای ایجاد تحول سازمان شهرداری جهت نیل به اهداف برنامه تعریف شده‌اند.

پس از مشخص‌شدن هریک از این پروژه‌ها، طرح‌ها و اقدامات منابع مالی مورد نیاز به همراه متولی انجام آن مشخص شده و سالیانه در قالب برنامه عملیاتی رصد می‌شود.

قبلاً اعلام کرده بودید که برنامه اصفهان ۱۴۰۰ تنها به صورت کیفی تدوین نشده بلکه به صورت کاملاً مشخص، قابلیت رصد و ارزیابی را در تمام سطوح دارد، در این باره بیشتر توضیح دهید.

تهیه، تدوین و پیاده‌سازی نظام مدیریت و ارزیابی عملکرد از جمله پروژه‌ها و اقدامات تحول در برنامه اصفهان۱۴۰۰ بوده که به منظور افزایش بهره‌وری در مجموعه بزرگ شهرداری اصفهان انجام گرفته است.

در این نظام، موضوع ارزیابی میزان تحقق اهداف برنامه اصفهان۱۴۰۰، در بُعد اثر بخشی فعالیت‌ها با در نظر گرفتن مدل منطق در قالب دو شاخص کلی  کنترل و ارزیابی و همچنین شاخص‌های پیامدی مورد توجه بوده و بر این اساس در فاز اولیه ۱۶۴ شاخص ارزیابی و کنترل تدوین شد که تمام پروژه‌ها به صورت سالیانه در برنامه عملیاتی شهرداری توسط این شاخص‌ها مورد رصد و ارزیابی قرار گرفته است و در فاز دوم این طرح بازنگری شاخص‌ها و اجرای مدل ارزیابی در نرم‌افزار QPR مدنظر قرار دارد.

آیا می‌توان گفت که برنامه اصفهان ۱۴۰۰؛ موتور محرک توسعه نصف جهان است؟

برنامه اصفهان۱۴۰۰ با حداقل شش هزار ساعت کار کارشناسی تدوین شده است و تلاش دارد مکان بهتری برای شهروندان اصفهانی فراهم کند. اگرچه مشکلات مالی یکی از چالش‌های برنامه اصفهان۱۴۰۰ بوده، اما تلاش است اجرای این برنامه منجر به بهبود نظام سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در شورای شهر و شهرداری اصفهان شده و تبدیل به الگویی موفق از ارزیابی علمی و دقیق برنامه‌های شهری در سراسر کشور شود تا بتوانیم گام‌های موثری در این زمینه برداریم.